دکتر مجتبی مقصودی

دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی


دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

طبقه بندی موضوعی
بایگانی
آخرین نظرات
۲۲
مهر
مقدمه   تعدد و تنوع اقوام تشکیل دهنده جامعه ایران به نحوی است که اطلاق واژه‌ "جامعه چند قومی" بر ترکیب جمعیتی آن، از واقعیتی غیر قابل انکار خبر می‌دهد. حضور و زندگی قومیت‌های مختلف چون فارس‌ها، آذری‌ها، کردها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها، عرب‌ها و لرها در جوار یکدیگر و در چارچوب جغرافیای سیاسی واحد، بیانگر تنوع فرهنگی - قومی جامعه ایران است.   در واقع الگوی فرهنگی - قومی کشور ایران همانند فرش‌های چشم نواز و نفیس کشورمان که برغم ویژگی‌های مشترک، از رنگ‌ها و طرح‌های متمایز و متنوعی بهره برده و بافته شده‌اند، الگوی پیچیده‌ای متشکل از گروه‌های قومی، زبانی، مذهبی، نژادی، فرهنگی و منطقه‌ای را به معرض نمایش می‌گذارد، تا جایی که به جرات می‌توان ادعا کرد این تنوع و پیچیدگی، خصیصه بنیاد - نه خاص - جامعه ایران است.   در طول تاریخ، هر یک از اقوام ساکن در ایران به سهم خود در نضج، دوام و استمرار تمدن ایرانی شرکت داشته و به رغم نشیب و فرازهای فراوان، توانسته اند به طرق مختلف، حیات سیاسی این مرز و بوم را پاس بدارند.   اگر همنوایی، همدلی و همزیستی مسالمت آمیز و برادرانه را به عنوان قاعده‌ای کلی بر مناسبات اقوام ایرانی بپذیریم، در کنار این قاعده، برهه‌هایی نیز وجود داشته که بر این روابط، سطوح مختلفی از تنش، منازعه و بحران حاکمیت پیدا کرده است.   این برهه‌ها در تاریخ معاصر ایران، به ویژه در یک صد ساله اخیر به تعداد معدودی قابل شناسایی و طرح و بررسی است. سال‌های اولیه پس از پیروزی انقلاب مشروطیت، اواسط دهه 1320 ه.ش و نیز اولین سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی، سه مقطعی هستند که در تاریخ معاصر ایران به واسطه شدت و دامنه بحران، طول زمانی مناقشات، نوع و میزان درخواست‌ها، حجم تلفات، صدمات و خسارات، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشند.  
  • مجتبی مقصودی
۲۲
مهر
فصلنامه مطالعات ملی؛ سال چهارم، شماره 13، پاییز 1381:  206 - 185                                                                                                                   دکتر داود میر محمدیالف) شناسنامه اثر   کتاب “تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینه‌ها”، تألیف دکتر مجتبی مقصودی در سال 1380 توسط مؤسسه مطالعات ملی با قطع وزیری و در 512 صفحه انتشار یافت و در فروردین 1382 به چاپ دوم رسید. این کتاب متشکل از هفت بخش و 19 فصل است که منازعات و بحران‌های قومی را از ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، روان‌شناختی و تاریخی مورد بررسی قرار داده است. به لحاظ ساختاری، کتاب را می‌توان به چهار قسمت اصلی تقسیم کرد:1- قسمت نخست که رویکردی نظری دارد و نویسنده در آن سعی کرده است رهیافت‌های مهم نظری را که به کمک آن می‌توان بحران‌ها و ستیزهای قومی را تحلیل و تبیین نمود، ارائه نماید. این قسمت از کتاب سه بخش و هشت فصل (239 صفحه) را به خود اختصاص داده است.2- قسمت دوم، رویکردی عملی و واقع‌گرا دارد. در این قسمت نویسنده کوشیده است بحران‌های قومی تاریخ معاصر ایران را در دو مقطع پس از انقلاب مشروطه (بین دو انقلاب) و بعد از انقلاب اسلامی در قالب دو بخش (بخش‌های چهارم و پنجم) و هفت فصل (فصل‌های نهم تا پانزدهم) بررسی و تشریح کند.3- در قسمت سوم یافته‌های تحقیق ارائه شده است. نویسنده در این قسمت علل و زمینه‌های بروز بحران‌های قومی در ایران را براساس مدل نظری و مفهومی در قالب یک بخش (ششم) و چهار فصل در 55 صفحه ارائه کرده است.4- قسمت انتهایی کتاب (بخش‌ هفتم) را جمع‌بندی مباحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادات تشکیل می‌دهد که جمعاً شامل 14 صفحه می‌گردد. و در آخر، کتاب با ارائه فهرست منابع، مآخذ، یادداشت‌ها و نمایه‌ به پایان رسیده است.
  • مجتبی مقصودی
۲۱
مهر
فصلنامه ره نامه سیاستگذاری، سال دوم، شماره دوم( 4مسلسل)، تابستان 1390: 73 - 41 مجتبی مقصودی و شقایق حیدریچکیده:   از  اواخر سال 2010  در خاورمیانه و شمال آفریقا و در جهان عرب جریان هایی آغاز شده، که برخی از آنها به وقوع انقلاب در کشورهایی مانند تونس، مصر و لیبی انجامید و در برخی کشورها مانند یمن و بحرین، در حال وقوع و شکل گیری است. این موضوع توجه بسیاری از صاحب نظران و تحلیل گران در داخل و خارج منطقه را به خود معطوف داشته است؛ این تحولات دومینووار که از آن تحت عنوان «بهار عرب» یاد می شود، برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، و بر روی تمامی کشورهای منطقه از جمله ایران، می تواند پیامدهای بلندمدتی داشته باشد. این تأثیرات شاید در کوتاه مدت چندان ملموس و محسوس نباشد، ولی در درازمدت تأثیرات گسترده ای بر کل منطقه خواهد گذاشت که این مسئله، خود گواه اهمیت این جنبش ها و تحولات است. براین اساس مقاله حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی وجوه مختلف تشابه و تفاوت این جنبش ها در خاورمیانه، نحوه برخورد کشورهای مربوطه با آنها، نقش قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در برخورد با این جنبش ها و آینده شناسی این جنبش ها می پردازد. دموکراسی خواهی، مشکلات اقتصادی، نبود عدالت اجتماعی، حکمرانی بد، خفقان سیاسی، شکاف طبقاتی و نقش جوانان، زنان و رسانه های نوین از جمله عواملی هستند که در شکل گیری بهار مؤثر بوده اند. البته باید توجه داشت که میزان تأثیر هر کدام از این عوامل، نحوه برخورد حکومت ها با این جریانات و شکل مقاومت و اعتراض، در کشورهای مورد بررسی یکسان نبوده است، که پژوهش حاضر به این موضوع و سایر موارد تشابه و تفاوت این تحولات نیز می پردازد.واژگان کلیدی: جنبش های عربی، جهانی شدن، خاورمیانه، دموکراسی خواهی، رسانه های نوین.
  • مجتبی مقصودی
۲۰
مهر
ثبت نام دوره جدید کارگاه های آموزشی انجمن علوم سیاسی ایران آغاز شد. به گزارش روابط عمومی این انجمن، کارگاه های آموزشی ده گانه انجمن علوم سیاسی ایران برای فصل پاییز و زمستان  1390با حضور و مدیریت اساتید شاخص علوم سیاسی کشور برگزار خواهد شد و همچون دوره های قبل به شرکت کنندگان  گواهی شرکت در این کارگاه ها داده خواهد شد.برای کسب اطلاعات کامل از نحوه برگزاری و اسم نویسی در این کارگاه ها و اساتید مدرس رجوع کنید به سایت انجمن علوم سیاسی ایران به آدرس: http://www.ipsa.ir/
  • مجتبی مقصودی
۲۰
مهر
پژوهشنامه علوم سیاسی (علمی ـ پژوهشی)، سال دوم، شماره 7، تابستان 1386: 112 - 97                                                                                                                                                                                     مجتبی مقصودی و سید مرتضی فتاحی            چکیده:   در حوزه جامعه‌شناسی سیاسی ایران که مهم‌ترین هدف آن بررسی رابطه دولت و جامعه است، عمدتاً از چه روش‌هایی استفاده شده است؟ هدف مقاله حاضر بررسی و نقد پاسخ‌هایی است که دکتر امیرمحمد حاجی‌یوسفی در مقاله خود با عنوان «گونه‌شناسی روش‌های مطالعه جامعه‌شناسی سیاسی ایران»(1) به سؤال مذکور داده است؛ هرچند موضع جستار حاضر صرفاً در نقد یک مقاله خلاصه نمی‌شود. حاجی یوسفی در مقاله خود خاطرنشان نموده است که در مطالعه جامعه‌شناسی سیاسی ایران عمدتاً از چهار روش و رهیافت(2) فرهنگ سیاسی و نخبه‌گرایی، تحلیل طبقاتی، اقتصاد سیاسی و تحلیل گفتمانی استفاده شده است. نویسندگان مقاله حاضر ضمن ارائه تصویری کلی از مقاله حاجی‌یوسفی، ضرورت بسط دامنه گونه‌شناسی چهارگانه وی به سایر آثار جامعه‌شناسی سیاسی ایران را مورد تأکید قرار داده‌اند. نتیجه چنین اقدامی متضمن افزودن سه رهیافت دیگر به گونه‌شناسی مذکور است: رهیافت توصیفی ـ تاریخی، رهیافت تحلیلی ـ تبیینی و رهیافت جنبش‌های اجتماعی. بازبینی واژه‌شناختی مفاهیمی نظیر هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی و تنظیم مزر مفاهیمی همچون «روش» و «رهیافت» نیز در اثنای نقد محتوایی مقاله مذکور به انجام رسیده است.واژگان کلیدی: جامعه‌شناسی سیاسی ایران، رهیافت توصیفی ـ تاریخی، رهیافت تحلیلی ـ تبیینی، رهیافت جنبش‌های اجتماعی، روش استقرایی.
  • مجتبی مقصودی
۱۹
مهر
همایش ملی «فضای مجازی و سیاست» با همکاری مشترک انجمن علوم سیاسی ایران و  دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، پنجشنبه مورخ 12 آبان ماه در تالار استاد شهریار این دانشگاه برگزار خواهد شد. دبیری علمی این همایش را دکتر جعفر جمشیدی راد عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تبریز برعهده خواهند داشت. تاکنون 130 عنوان چکیده مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده است.
  • مجتبی مقصودی
۱۷
مهر
فصلنامه مطالعات ملی؛ 28، سال هفتم، شماره 4، 1385: 108 - 83           مجتبی مقصودی                                                                                                                             چکیده :   برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه و وجود رقابت سیاسی یکی از وجوه دموکراسی و مشروعیت نظام‌های سیاسی محسوب می‌گردد که در جوامع در حال گذار به دموکراسی از اهمیت دوچندان برخوردار است. در این مقاله نویسنده ضمن تلاش برای تبیین ابعاد نظری انتخابات و فرایندهای آن، جایگاه اقوام را در مبارزات انتخاباتی جوامع در حال گذار به دموکراسی تشریح نموده، گام‌های ایرانیان در گذار به دموکراسی و تجربیات تاریخی آنها را برمی‌شمارد، و ضمن دسته‌بندی رویکردهای مختلف نسبت به مشارکت سیاسی اقوام در جامعه سیاسی ایران به سه دسته مونولوگیست‌ها، دیالوگیست‌ها و اپورتونیست‌ها، با دستمایه قراردادن 9 دوره انتخابات ریاست جمهوری، میزان مشارکت مردم دو استان کردستان و سیستان و بلوچستان را مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.کلید واژه‌ها: ‌مشارکت انتخاباتی، اقوام، کردستان، بلوچستان، انتخابات ریاست جمهوری
  • مجتبی مقصودی
۱۵
مهر
کتاب دو جلدی دانشنامه فقه سیاسی اثر استاد عباسعلی عمید زنجانی با حضور دکتر منصور میر احمدی مدیر گروه علوم سیاسی و روایط بین المل دانشگاه شهید بهشتی، دکتر سید علی میر موسوی عضو هیات علمی دانشگاه مفید و دکتر ابراهیم موسی زاده در دفتر انجمن علوم سیاسی ایران در روز چهارم مهر ماه  با حضور جمعی از پژوهشگران و دانشجویان علاقمند برگزار شد.برای مطالعه متن گزارش نشست رجوع کنید به:  http://www.ipsa.ir/
  • مجتبی مقصودی
۱۵
مهر
فصلنامة مطالعات ملی؛ 41، سال یازدهم، شمارة 1، 1389، ص 188 - 179نویسندگان: ایان بیدل و ونسا نایتزمعرفی و نقد: مجتبی مقصودی و شقایق حیدریمقدمه   دگرگونی‌های گسترده در روند موسیقی‌شناسی در دو دهة آخر قرن بیستم، ضرورت تازه‌ای برای مطالعة موسیقی عامه و توده‌ای به‌وجود آورده است. به‌طورکلی، غلبة دیدگاه نسبی‌گرا و منعطف بر الگوی جهانی و سنتی، از رخدادهای مهم ناشی از نوگرایی  می‌باشد.وقوع دو تحول برجسته، یعنی دگرگونی آواها و فروپاشی آنها خود ناشی از حضور، تعامل و مبارزه در بستر واقعیت‌های فرهنگی ـ هویتی و نیز مخاطبان و جایگاه موضوع است. این عوامل، در کنار یکدیگر به تدریج موقعیت ترانه‌ها و آهنگ‌سازان سنتی را دگرگون نموده و آنها را به سوی تولید و عرضة موسیقی‌هایی متفاوت‌تر سوق داده‌اند. علاوه بر آن تغییرات نو، موجب ظهور مخاطبان جدید، انواع نوین و سبک‌های متفاوت موسیقی عبور از انواع موسیقی سنتی ترکیب کردن چندین نوع موسیقی و به‌وجود آوردن نسل‌های جدید آن گشته است. گونه‌های موسیقی جدید، با ورود و طرح مباحث تازه، فضای لازم برای نقد علمی وعملی موسیقی، تولید آزادانة آن و بیان عقاید فردی و جمعی دربارة این هنر را فراهم آورده است.
  • مجتبی مقصودی
۱۵
مهر
فصلنامة مطالعات ملی؛ 35، سال نهم، شماره 3، 1387، ص 172 - 163      نوشته: تقی آزاد ارمکی بررسی و نقد: مجتبی مقصودی و محمود مهام  معرفی   با تعمیق قدرت اندیشه‌ورزی در خصوص تحولات جوامع انسانی، نقش ناپیدا و کم‌پیدای «فرهنگ» بیش از گذشته برجسته، و تأثیرگذاری متغیر «هویت»، فهم‌پذیرتر از قبل شده است. از این‌رو، تمایلی آگاهانه و دوراندیشانه به تحلیل تحولات از منظر فرهنگ و هویت به مثابة متغیرهای مستقل با سرعت چشمگیری رشد پیدا کرده است. از جمله وضعیت‌های جدیدی که تعلقات هویتی و حساسیت‌های فرهنگی را دستخوش تغییرات بسیار کرده، مجموعه تحولاتی به نام «جهانی‌شدن» است. کتاب «فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی‌شدن» متأثر از زمینه‌ها و تمایلات فوق، به قلم دکتر تقی آزادارمکی، استاد دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران، در پنج فصل نگاشته شده و انتشارات تمدن ایرانی آن را در سال گذشته (1386) منتشر کرده است. ایشان با مثبت‌انگاری تنوع فرهنگی، برجسته‌سازی و توجه دادن به ویژگی «تعامل» میان فرهنگ‌ها، دیدگاهی متمایز از دیدگاه منفی برخی از صاحب‌نظران حوزة علوم اجتماعی و سیاسی نسبت به قابلیت و توانایی تعامل‌گرایی فرهنگ ایرانی ارائه کرده است. این کتاب برخلاف آخرین آثار منتشرشده در حوزة هویت و فرهنگ ایرانی، همچون «در پیرامون خودمداری ایرانیان»، «جامعه‌شناسی خودمانی»، «پیش‌درآمدی بر استبدادسالاری در ایران» و «فرهنگ سیاسی ایران» قائل به حضور فعال فرهنگ ایرانی در عرصه‌های فراملی است. با عنایت به اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع یادشده و مباحثه در مورد آن، پس از معرفی اجمالی، نکاتی در سه قسمت محتوایی، روشی و شکلی طرح می‌شود. 
  • مجتبی مقصودی