دکتر مجتبی مقصودی

دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی


دانشیار رشته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

طبقه بندی موضوعی
بایگانی
آخرین نظرات

۳ مطلب در فروردين ۱۴۰۰ ثبت شده است

۲۶
فروردين

پیام سفر پاپ فرانسیس؛ تقویت جریانات صلح طلب و میانه رو در منطقه

انجمن علمی مطالعات صلح ایران

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

 در وبینار علمی

"دیپلماسی دینی در خدمت صلح"

به مناسبت سفر پاپ فرانسیس به عراق

چهارشنبه ۲۰ اسفند ۱۳۹۹  

 

 

رویکرد تحلیلی ام خوشبینانه، و خارج از رویکرد مرسوم رسمی و توطئه انگارانه و پیچیده سازی است و بدنبال موشکافی و پیدا کردن ردپای آمریکایی ها و اسراییلی ها و تحلیل های پیچیده نیستم

 

اول: چرا سفر رهبر کاتولیک های جهان به عراق مهم است؟

اکثر تحلیل گران از زوایایی سفر پاپ فرانسیس به منطقه خاورمیانه و به عراق را دارای اهمیت شمرده اند. سفر چهارروزه پاپ فرانسیس به عراق در شرایط همه گیری کرونا و درگیری ها در عراق از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و. از منظر داخلی برای دولت الکاظمی، اقلیم کردستان، شیعه و سنی، مسیحی، ایزدی، صابئین و در سطح نیروی داخلی و در سطح منطقه و بین المللی

 

دوم:  زائر صلح

تعدادی از ناظران سیاسی این سفر را به مثابه "سفر صلح" و پاپ فرانسیس را "زائر صلح" نام نهادند که از عراق دیدار و به بغداد، نجف، موصل و اربیل سفر کرده و دیدار هایی با رهبران دینی و مذهبی و به ویژه با مردم رنج دیده موصل و اربیل و دیدار تقریبا یک ساعته بی سابقه ای با رهبر شیعیان جهان آیت الله سیستانی داشته است.

 

سوم: قاب عکسی از دو رهبر دینی

در رسانه ها و شبکه های ارتباطی، تلویزیون ها و مطبوعات "قاب عکس دو نفره" موضوع و مضمون خیلی از یادداشت ها گردید.

پاپ فراتر از یک عالمی دینی یک دیپلمات با فیگورهای دیپلماتیک ابتکار عمل، خلاقیت، زمان شناسی و بهره گیری از تاکتیک های مختلف را در دستور کار قرار داد. دیپلماتی تمام عیار در ردای روحانی!

دنیای امروز دنیای برندسازی است. برندینگ پاپ و سیستانی در یک قاب عکس. هر دو مبادی آداب گفتگویی

این گفتگو بیش از آنکه صبغه مذهبی و دینی داشته باشد با "چاشنی سیاسی و دیپلماتیک" همراه بود.

دنیا دنیای ابتکار عمل هست. بهره گیری از همه ی امکانات موجود و متصور

 

چهارم: کارنامه پاپ فرانسیس:

 پاپ فرانسیس نسبت به رهبران قبلی و فعلی در میان مسیحیان کاتولیک "نوگرا" تلقی می شود.. حمایت از اقلیت های تحت ستم اعم از مسیحی، مسلمان، ایزدی، تجربه سفرهای قبلی او به میانمار، بنگلادش، ترکیه و مصر ( و اظهارات پاپ فرانسیس حمایت از مسلمان روهینگیایی در میانمار، ایغورهای چین، قبطی های مصر، مسیحیان و ایزدی ها

در هر سفری از جایگاه پاپ از نیروهای حاشیه ای که به نام دین و مذهب به حاشیه رانده شدند حمایت کرد و از دیپلماسی عمومی به نحو احسن بهره برد.

 

پنجم:چشم اندازهای سفر:

تقویت جریان صلح طلبی و مدارا جویی دینی- مذهبی..... در چهار دهه اخیر جریان اسلام افراطی و ستیزه جو از همه گروههای دینی مذهبی تقویت شده است. بعد از جریان آیت الله بروجردی در دهه 1960، این جریان را باید به فال نیک گرفت.

ورود پاپ به تقویت جریان صلح گرا در سطح جهان و خاورمیانه و ایجاد امیدواری هایی برای تقویت جریان میانه رو و معتدل در سطح منطقه، بدین لحاظ شاید بتوان این سفر را طلیعه دوره جدیدی  در منطقه دانست. هر چند ارزیابی شتابزده و زودهنگامی است.

در مقابل خشونت طلبان منطقه خاورمیانه را ناراحت کرد و به ایراد و بهانه جویی واداشت.

حمایت از اقلیت های دینی و مذهبی نظیر مسیحی ها و ایزدی ها با اعلام و تکرار نفی و محو خشونت و افراطی‌گری مذهبی

طلیعه و امید به کاهش تنش‌های فرقه‌ای در عراق

تلاش برای بازگردانندن یک میلیون مهاجر مسیحی عراق به موطن خویش که در طول بیست سال اخیر به دلیل

آغاز دور جدیدی از گفتگوی بین ادیان مفهوم صلح در جهان در عالیترین سطح

پاپ گفت: ''چقدر ظالمانه است کشوری که مهد تمدن ها بوده است باید مورد چنین هجوم وحشیانه ای قرار بگیرد، عبادتگاه های تاریخی ویران شوند و هزاران مسلمان، مسیحی و ایزدی کشته شوند یا به اجبار آواره شوند. ''

او ادامه داد:‌ ''ما امروز بر این دیدگاه تاکید می کنیم که برادری قوی تر از برادرکشی، امید قوی تر از نفرت و صلح قدرتمندتر از جنگ است. ''

 

ششم: مسئولیت رهبران دینی

نمی توان مسئولیت و جایگاه روحانی و دینی داشت ولی نسبت به این حجم از خشونت بی اعتناء بود و در کاهش آلام بشری متاثر عصبیت دینی، سهمی ایفاء نکرد. علیرغم آنکه خاورمیانه مهد ادیان ابراهیمی است و منطقا باید منطقه ای آرامش طلب و صلح جو باشد، منطقه جنگ 72 ملت شده است. نسبت به این سفر ارزیابی مثبتی وجود دارد . امید است دیگر رهبران دینی و به ویژه سنی و شیعی نیز سیگنال های مثبتی به این حرکت بدهند

 

هفتم: پیام سفر

آری به صلح

آری به ثبات

آری به گفتگو

آری به تعامل و همکاری

آری به دوستی

و "طلیعه شیفت پارادایمی "به صلح، دوستی، عفو و گذشت و ایثار در سطح منطقه و جهان

 

هشتم: درس هایی برای ما:

بهره گیری از ظرفیت های "دیپلماسی دینی" و کاربست ان در حوزه دیپلماسی عمومی و افکار عمومی برای اعتلای منافع ملی، درازمدت فارغ از عصبیت های محدود در راستای اصلاح ذهنیت های دنیا نسبت به ایران با کاربست این دیپلماسی و بهره گیری از ابتکار عمل های به موقع و هدفمند .

 

آدرس

https://ipsan.ir/2021/03/08/%d8%af%db%8c%d9%be%d9%84%d9%85%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%af%db%8c%d9%86%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ae%d8%af%d9%85%d8%aa-%d8%b5%d9%84%d8%ad/

 

 

 

  • مجتبی مقصودی
۲۶
فروردين

آموزه های فکری دکتر سید علی اصغر کاظمی

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

در مراسم یادبود دکتر سید علی اصغر کاظمی

18 فروردین 1400

 

در ابتدای سال نو و در اولین روز بهار 1400جامعه علمی ایران و پیروان علم ورزی اخلاقی و ایران دوستان اندیشمند بزرگی را از دست دادند که پر کردن جای وی کاری دشوار است. به خانواده محترم، دانشجویان، همکاران و علاقمندان تسلیت عرض می نمایم.

بنده افتخار آشنایی از سه دهه قبل با مرحوم آقای دکتر کاظمی را دارم. از اوایل دهه1370 در مقطع کارشناسی ارشد و در مقطع دکتری مشاور رساله دکتری بنده بودند. تمرکزم در حوزه مطالعات قومی محصول اجازه و تشویق آقای دکتر کاظمی بوده است که به عنوان پژوهش کلاسی ارائه بدهم و سپس این حوزه را ادامه دادم.

اهل ذوق و هنر بودند: در عین دیسیپلین علمی؛ سرشار از ذوق: نقاشی، شعر، خطاطی، نقاشی و موسیقی کلاسیک ایرانی (ردیف‌های سنتی) با سازهای ویلن، تار، سه تار و سنتور

 

آموزه های زنده یاد دکتر کاظمی

1-اخلاق علمی و علم اخلاقی، چراغ راهنمای مطالعات علمی و چارچوبه های پژوهشی ایشان رعایت اخلاق و موازین علمی بود. عدول ناپذیر بودند. گهگاه دانشجویانی به واسطه پُست و مقام قصد زیر دررویی از مسئولیت های محوله کلاسی داشتند برخورد می کرد.بدین لحاظ سلامت اخلاقی و علمی از ویژگی رفتاری و علمی این استاد فرهیخته بود.

2-دیسیپلین در جامعه ای که عملا یل بودگی و رها بودگی، مسئولیت ناشناسی و باری به هر جهتی بیش از پیش در حال گسترش هست. دیسیپلین یا خود انضباطی، سخت گیری، دقت نظر از جمله ویژگی های استاد بود.

3-گستره دانش و تسلط علمی آقای دکتر مثال زدنی بود. بخش اعظم وقت استاد صرف علم ورزی بود.

 

کتاب ها و گرایشات استاد (منظومه فکری دکتر کاظمی)

(آثار استاد مهجور ماند) برای آشنایی مخاطبان جوان این جلسه. جا دارد این آثار مجددا بازخوانی شود.(ضرورت بازخوانی)

اجزاء منظومه ی فکری استاد: در واقع این سه ضلعی مطالعاتی یا مثلث مطالعاتی- پژوهشی سازه ی اندیشه ای و منظومه ی فکری استاد را تشکیل داده و مکمل یکدیگر در این منظومه اندیشه ای بوده اند.

منظومه فکری آقای دکتر بیشتر در حوزه روابط وحقوق بین الملل، مدیریت و روش شناسی داشت.

برای فهم پذیر کردن مسائل ساری و جاری و به روز در جامعه ایران و سطح جهان دست به قلم برد: "اخلاق و سیاست" ، "بحران جامعه مدرن"، "بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی در ایران معاصر"، "جهانی شدن فرهنگ و سیاست"، "پایان سیاست و واپسین اسطوره"

در حوزه روش: کتاب های "روش و بینش در سیاست"  و نیز کتاب "سیاست سنجی"، "هفت ستون سیاست" (روشها و رهیافت های متنوع شناخت سیاست از ابعاد و دیدگاه های مختلف)

در حوزه روابط بین الملل: روابط بین‌الملل در تئوری و عمل(برنده دوازدهمین دوره جایزه کتاب سال 1373)، نقش قدرت در جامعه و روابط بین‌الملل، نظریه همگرایی در روابط بین‌الملل، دیپلماسی نوین در عصر دگرگونی در روابط بین‌الملل، زنجیره تنازعی در سیاست و روابط بین‌الملل

در حوزه مدیریتی و سیاستگذاری :  مدیریت بحرانهای بین‌المللی، مدیریت سیاسی و خط مشی دولتی

در کنار اضلاع سه گانه، روح و رویکرد حاکم بر مطالعات و پژوهش های سید علی اصغر کاظمی متمرکز بر پیوند

حضور شادروان در این حوزه های چند دستاورد مهم و چند نکته با اهمیت به همراه داشت:

  • ایران دوست، آزاده و دغدغه های ایران گرایانه داشت.(سراسر زندگی کاظمی دغدغه ایران بود)
  • می توان در عین نزدیکی به قدرت، از قدرت دوری کرد وکژکارکردی سامان سیاسی در ایران را آسیب شناسی کرد.
  • می توان در عین دیسیپلین علمی؛ سرشار از ذوق و هنر بود نقاشی، شعر، خطاطی، نقاشی و موسیقی کلاسیک ایرانی (ردیف‌های سنتی) با سازهای ویلن، تار، سه تار و سنتور

 

همچنان که همکار محترم آقای دکتر سیدعلی طباطبایی فرمودند: دکتر کاظمی از جمله  اساتید برجسته کشور بودند که "پرنسیپ " کاری خود را با چیزی معاوضه و مبادله نکرد و در هیچ مزایده و مناقصه فکری شرکت ننمود.  و غم انگیز تر  اینکه هیچ رسانه‌ای در خصوص درگذشت شخصیتی که شش دهه به  کشورش خدمت کرد چیزی نمی‌گوید و "سکوت " تنها صدای بلندی است که گوشها را می آزارد.  و در چنین فضایی است که می‌توان  "دونان" را  "دانایان "  به جامعه قالب کرد. 

 

برگزار کنندگان: انجمن علوم سیاسی ایران، انجمن علمی مطالعات صلح و خانه اندیشمندان علوم انسانی

https://ipsan.ir/2021/04/05/%d9%85%d8%b1%d8%a7%d8%b3%d9%85-%d9%85%d8%ac%d8%a7%d8%b2%db%8c-%db%8c%d8%a7%d8%af%d8%a8%d9%88%d8%af-%d8%b4%d8%a7%d8%af%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%af-%d8%af%da%a9%d8%aa%d8%b1/

 

  • مجتبی مقصودی
۲۶
فروردين

صلح ابتدایی برآیند سیاست اخلاقی و دین رحمانی

در یادبود دکتر داود فیرحی

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

23 آبان 1399

 

مقدمه

جامعه علمی ایران و پیروان سیاست ورزی اخلاقی و نیز شارحین اسلام رحمانی اندیشمند بزرگی را از دست دادند که پر کردن جای وی کاری دشوار است و فقدان وی ضایعه ای عظیم برای آینده کشور است.

استاد علاوه بر دانش گسترده، بینش عمیقی و فهم ژرفی داشت و از منظر آینده اندیشی به چشم اندازها نظر داشت.

ویژگی و گستردگی روح، سرشت جمیع الاطراف، ماهیت و طبع بلند و عمق جان برخی بزرگان بگونه ای است که هر کسی از ظن و فهم خویش یارشان می شود و از گوشه ای از شراب جانبخش اینان سیراب می شوند. روح بلند، بزرگی طبع و منش دکتر فیرحی هم بگونه ای که افراد مختلفی را شیفته خودش ساخته بود. از همه ی اقشار و طبقات علاقمندان و شیفتگانی داشت.

 

Dr.Feirahi

 

آموزه های زنده یاد دکتر فیرحی

صلح ابتدایی برآیند سیاست اخلاقی و دین رحمانی

اگر چه حوزه مطالعاتی و پژوهشی مرحوم دکتر فیرحی بین رشته ای است؛ ولی بطور مشخص سه حوزه مطالعاتی و علمی در ایران مدیون تلاش های علمی و مجاهدت های پژوهشی ایشان است.

اول:"علوم سیاسی ایران"(با تاکید بر جامعه شناسی سیاسی و تاریخی ایران)،

دوم؛"حوزه پژوهشی مطالعات صلح" یا به عبارت دیگر صلح پژوهی و حتی صلح اندیشی

وسوم؛"اندیشه سیاسی در اسلام و فقه سیاسی" در دودهه اخیر مدیون و وامدار تلاش های علمی و شخصیت اخلاق مدار مرحوم دکتر فیرحی است.

اجزاء منظومه ی فکری استاد: در واقع این سه ضلعی مطالعاتی یا مثلث مطالعاتی- پژوهشی سازه ی اندیشه ای و منظومه ی فکری استاد را تشکیل داده و مکمل یکدیگر در این منظومه اندیشه ای بوده اند.

در کنار اضلاع سه گانه، روح و رویکرد حاکم بر مطالعات و پژوهش های داود فیرحی متمرکز بر پیوند میان حوزه و دانشگاه، سنت و مدرنیته، اسلام و ایران بوده است و در واقع در تلاش برای آشتی میان این عناصر بدنبال راه سوم بود.

ایشان از نسل میانی صاحبنظران و اساتید علوم سیاسی بود که هم آموزش های دکتر محمد رضوی، دکتر جواد شیخ الاسلامی و بشیریه را تجربه کرده اند و هم خود در کسوت استادی این حوزه دانشجویان زیادی را پرورش دادند و در میانسالی عمر خود قرار داشتند.

درگذشت غیرمترقبه استاد در میانسالی و اوج شکوفایی و پختگی ضربه ای بزرگ به قوام و دوام علوم سیاسی کشور از منظر نو اندیشی دینی بود و در واقع حمایت ایشان از منظر نواندیشی دینی نسبت به علوم سیاسی پشتوانه ای قوی در برابر شبه افکنان بود که بدنبال حذف علوم سیاسی از رشته های دانشگاهی بوده اند.

از نظر وی اسلامی کردن دانشگاه ها و رشته علوم سیاسی با افزودن تعدادی دروس اسلامی امکانپذیر نیست.

حضور شادروان در این حوزه های چند دستاورد مهم و چند نکته با اهمیت به همراه داشت:

  • می توان در کسوت روحانیت بود ولی دغدغه های ایران گرایانه داشت.(سراسر زندگی فیرحی دغدغه ایران بود)
  • می توان نگرش مذهبی داشت ولی به تکثر و تنوع باور داشت و در رفتار و گفتار بدان مقید بود. وی توانست با قرائتی متکثر و دمکراتیک از اسلام و فقه شیعی، روح و نیاز زمانه به صلح و مصالحه را در کلمات پرنفوذ خود تجلی ببخشد و مسئولیت دین و دولت را از منظر اندیشه سیاسی و جامعه شناسی تاریخی بازنمایی نماید.
  • می توان در کسوت روحانیت بود و اندیشه های دیگر را طرد و نفی نکرد و تنها از دریچه علمی به نقد آنها مبادرت ورزید.
  • می توان در عین نزدیکی به قدرت، از قدرت دوری کرد وکژکارکردی سامان سیاسی در ایران را آسیب شناسی کرد.
  • می توان جزیی از نظم و نظام مستقر بود ولی در عین حال پروژه تحول خواهی در عرصه سیاست ورزی، اخلاقی شدن و پاسخگو شدن سیاست و سیاست ورزان دینی را پیگیری کرد.
  • می توان در کسوت روحانیت بود و دغدغه صلح داشت و ایده های جدیدی را از دل آیات و روایات اسلامی و نصوص جستجو کرد. دکتر فیرحی ضمن نقد فقهایی که در اسلام شیعی به صلح اصالت نمی بخشند؛ اصالت صلح را جزء لایتجرای اسلام دانسته و با شرح بخش هایی از تاریخ اسلام؛ محتوای صلح امام حسن(ع) را شاهکاری بَرنده تر و بُرنده تر از جنگ دانسته تا جایی که در این مسیر، این امام همام با مرجح دانستن جان و خون مسلمانان به نسبت حفظ حکومت؛ صحابه را تبدیل به ناظران قرارداد صلح کرد و صلح را به امری اخلاقی متاثر از اسلام رحمانی بدل ساخت.

دکتر داود فیرحی استاد دانشگاه تهران به مثابه یک نواندیش دینی و در کسوت روحانیت توانست پلی میان سنت دینی و فهم مدرن از دنیای در حال تحول و بشدت نیازمند صلح باشد. وی با بهره گیری از رویکرد اسلامی توانست ضمن آشتی میان فقه و سیاست با نگاهی دمکراتیک مروج اسلام متساهل، صلح طلب و مصالح جو باشد.

      کنشگران حوزه صلح در ایران طنین آموزه های امید بخش این معلم بزرگ و نویسنده ی توانا را در باب صلح ابتدایی و صلح پیشگیرانه به گوش جان در قلب خویش دارند و امیدوارند در سایه فهم و گسترش چنین قرائتی از زیست مسلمانی، ملل مسلمان و به ویژه خاورمیانه و ایران صلح واقعی را تجربه کنند. در واقع درگذشت دکتر داود فیرحی ضایعه ای بزرگ برای ادبیات صلح در ایران محسوب می شود که پر کردن آن به سادگی میسر نیست.

تاکید موکد استاد بر صلح ابتدایى جای تامل و تدبر زیادی دارد، از نظر وی، صلح ابتدایی عبارت از صلحى است که در مورد آن نه نزاعى واقع و محقق بین طرفین وجود دارد و نه فعلاً احتمال نزاعى در میان خود دارند؛ به همین جهت است که از صلح ابتدایی به راستی می توان به "صلح آوانگاراد"، “صلح سازنده” یا "صلح آینده ساز" تعبیر نمود. در چارچوب این نگرش، صلح خواهی و صلح جویی کنشی منفعلانه و از سر استیصال نیست؛ بلکه رویکردی فعالانه، جسورانه و اخلاقی است که در بطن خود نیز چه در مقدمات و چه در نتایج؛ رضایت، مشروعیت و کارآمدی را بدنبال دارد.

  • مجتبی مقصودی