زمانبندی همایش گفتمان صلح و دولت آینده در ایران

 زمانبندی همایش علمی – تخصصی دو روزه

گفتمان صلح و دولت آینده در ایران

سه شنبه و چهارشنبه/ دوم و سوم امرداد ۱۴۰۳ .  ساعت: ۱۶ تا ۲۰.۳۰

برنامه روز نخست (سه شنبه دوم امرداد ۱۴۰۳)

مدیر نشست: امیر دبیری مهر

سخنران	عنوان سخنرانی	زمان
/////	افتتاحیه	16 تا 16.15
مجتبی مقصودی	نهاد دولت و پارادوکس های صلح در ایران	۱۶.۱۵ تا ۱۶.۳۰
فرشاد مومنی	اقتصاد صلح محور	۱۶.۳۰ تا ۱۶.۴۵
بهرام بیات	صلح اجتماعی و سیاست انتظامی	۱۶.۴۵ تا ۱۷
مصطفی معین	نقش آموزش عالی در شکل گیری گفتمان صلح	۱۷ تا ۱۷.۱۵
مقصود فراستخواه	کنشگران مرزی و گفتمان صلح اجتماعی ـ سیاسی	۱۷.۱۵ تا ۱۷.۳۰
عباسعلی رهبر	دلایل دور ماندن جریان های سیاسی امروز از "سیاست دوستی"	۱۷.۳۰ تا ۱۷.۴۵
محمدرضا تاجیک	گفتمان صلح؛ تغییر پارادایمی در سیاست ایران	۱۷.۴۵ تا ۱۸
علی اکبر علیخانی	غیریت سازی و صلح ستیزی در فرهنگ سیاسی ایران امروز	۱۸ تا ۱۸.۱۵
زهرا نژادبهرام	شبکه های مجازی و گفتمان صلح	۱۸.۱۵ تا ۱۸.۳۰
ماشاالله شمس الواعظین	صلح اجتماعی و مرجعیت رسانه در ایران	۱۸.۳۰ تا ۱۸.۴۵
گارینه کشیشیان سیرکی	گفتمان صلح و زنان در ایران معاصر	۱۸.۴۵ تا ۱۹
علی اصغر سیدآبادی	دهه هشتادی ها و صلح با طبیعت	۱۹ تا ۱۹.۱۵
محمد جلالی	صلح مدنی؛ نقش نهادها و انجمن ها در ایجاد گفتمان صلح آمیز	۱۹.۱۵ تا ۱۹.۳۰
رحمان قهرمانپور	گفتمان صلح و نظام انتخابات در ایران	۱۹.۳۰ تا 19.45
/////	پرسش و پاسخ	19.45 تا 20

 

 

برنامه روز دوم (چهارشنبه سوم امرداد ۱۴۰3)

مدیر نشست: بهاره سازمند

سخنران	عنوان سخنرانی	زمان
/////	افتتاحیه روز دوم	16 تا 16.15
کیومرث اشتریان	بایسته های سیاستگذاری گفتمان صلح در ایران	۱۶.۱۵ تا ۱۶.۳۰
علی اصغر قاسمی	گفتمان صلح و مصالحه در گذار به دموکراسی	۱۶.۳۰ تا ۱۶.۴۵
محمدکاظم سجادپور	گفتمان صلح و سیاست خارجی	۱۶.۴۵ تا ۱۷
عبدالامیر نبوی	ایران و نقش صلح سازی در بحران های بین المللی	۱۷ تا ۱۷.۱۵
حسین علایی	گفتمان صلح و نیروهای مسلح در ایران	۱۷.۱۵ تا ۱۷.۳۰
رخساره فضلی	گفتمان صلح در سیاستگذاری های آموزش و پرورش	۱۷.۳۰ تا ۱۷.۴۵
محمد درویش	گفتمان صلح و محیط زیست	۱۷.۴۵ تا ۱۸
محمد منصورنژاد	حوزه های علمیه و گفتمان صلح در ایران	۱۸ تا ۱۸.۱۵
محمدرضا ضیایی بیگدلی	گفتمان صلح و نگاهی به چالش های حقوقی در ایران معاصر	۱۸.۱۵ تا ۱۸.۳۰
مهدی ذاکریان	گفتمان صلح و مساله حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران	۱۸.۳۰ تا ۱۸.۴۵
سعیده سعیدی	گفتمان صلح و مساله مهاجرت ایرانیان	۱۸.۴۵ تا ۱۹
محمدامین رشادت	مهاجران و گفتمان صلح اجتماعی	۱۹ تا ۱۹.۱۵
رسول صادقی	مهاجرت، صلح و امنیت پایدار	۱۹.۱۵ تا ۱۹.۳۰
ماندانا تیشه یار	گفتمان صلح در سیاست همسایگی	۱۹.۳۰ تا 19.45
/////	پرسش و پاسخ	19.45 تا 20

نشانی: تهران، خیابان استاد نجات اللهی، بوستان ورشو، خانه اندیشمندان علوم انسانی، تالار فردوسی

همایش گفتمان صلح و دولت آینده در ایران

انجمن علمی مطالعات صلح ایران و خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می کنند:

 

همایش علمی- تخصصی دو روزه

گفتمان صلح و دولت آینده در ایران

 

با سخنرانی صاحبنظران برجسته(به ترتیب الفبا)

کیومرث اشتریان / بهرام بیات / محمدرضا تاجیک / ماندانا تیشه یار/ محمد جلالی / امیر دبیری مهر / محمد درویش / مهدی ذاکریان / محمدامین رشادت / عباسعلی رهبر / بهاره سازمند / محمدکاظم سجادپور / سعیده سعیدی / علی اصغر سیدآبادی / ماشاالله شمس الواعظین / رسول صادقی / محمدرضا ضیایی بیگدلی / حسین علایی / علی اکبر علیخانی / مقصود فراستخواه / رخساره فضلی / علی اصغر قاسمی / رحمان قهرمانپور / گارینه کشیشیان سیرکی / مصطفی معین / مجتبی مقصودی / محمد منصورنژاد / فرشاد مومنی / عبدالامیر نبوی / زهرا نژادبهرام

 

محورهای سخنرانی:

برگزارکنندگان همایش ضمن باورمندی به ضرورت کاربست "گفتمان صلح" به مثابه دال مرکزی سیاست ورزی ایرانی در کمک به برون رفت جامعه ایران از مسائل و مشکلات جاری کشور؛ می کوشند از منظر وضعیت سنجی و آینده نگاری مهمترین موضوعات مبتلابه در حوزه های اقتصاد، سیاست داخلی، سیاست خارجی، جوانان، زنان، مهاجرت، محیط زیست، سیاست نظامی و انتظامی، حقوق بشر، نهادهای مدنی، آموزش و پرورش، آموزش عالی، توسعه سیاسی و گذار به دموکراسی، نظام انتخاباتی و احزاب سیاسی، رسانه ها و فضای مجازی، حقوق بین الملل، دینداری و حوزه های علمیه را مورد طرح و بررسی و تجویز قرار دهند.

زمان برگزاری: سه شنبه و چهارشنبه دوم و سوم امرداد ۱۴۰۳

ساعت: ۱۶ تا :۲۰

نشانی: تهران، خیابان استاد نجات اللهی، بوستان ورشو، خانه اندیشمندان علوم انسانی، تالار فردوسی

 

بیانیه انجمن علمی مطالعات صلح ایران در آستانه برپایی دولت چهاردهم

به نام خداوند جان و خرد

 

بیانیه

 انجمن علمی مطالعات صلح ایران در آستانه برپایی دولت چهاردهم

گفتمان دولت صلح؛ ضرورت نهاد حکمرانی در ایران

 

خدمت ملت شریف ایران و کارگزاران نهاد حکمرانی

همانطور که مستحضر هستید، گسترش و تعمیق زمینه های خشونت ورزی و شرایط ناصلح در ایران کنونی، بیش از هر عامل دیگری و خلاف آمد روزگار، متأثر از عملکرد نهاد دولت در سالهای گذشته است؛ دولتی که باید متولی صلح مثبت و فراگیر و متوازن نه تنها در جامعه ایران، بلکه در سطح منطقه و جهان باشد. این واقعیت، سبب کاهش نشاط اجتماعی و امید به آینده، به ویژه در میان نسل جوان شده است.

با اینهمه، ما باور داریم که سیاستمدار همچنان می تواند نقش کلیدی را برای دوری از خشونت و گذار از شرایط ناصلح به سوی یک زیست خوب و صلح مدار در جامعه ایفا کند. تجربه ناکارآمدی گفتمان های دولت های پیشین در ایران، ضرورت طرح یک گفتمان نوین از سوی دولت چهاردهم را به خوبی نشان می دهد. ما می دانیم که حکمرانی، کوشش آگاهانه، سازمان یافته، مسوولانه و موثر دولت ها برای رویارویی سازنده و راهگشا با مسایل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور است. از این رو، بر این باوریم که «حکمرانی صلح» می تواند دالٌ مرکزی گفتمان دولت چهاردهم برای حکمرانی در معنایی که گفته شد باشد.

امروز جامعه ایران نیازمند دمیدن یک روح تازه است. سرمایه های فرهنگی، دینی، عرفانی، اجتماعی و آیین ها و سنت های دیرینه ما، آموزه های بسیاری برای صلح خواهی و همزیستی مسالمت آمیز در روابط میان مردم و دولت و تعامل آشتی جویانه با جهانیان را در دل خود دارند. «گفتمان صلح» راهی تازه در پیش روی سیاستگذاران در عرصه های گوناگون باز می کند و «مکتب ایرانی صلح» این قابلیت را دارد که نه تنها از دشواری های زیست در سطح داخلی بکاهد، بلکه مرهمی بر دردهای مردمان منطقه فرهنگی ما و نیز مصائب همدینان و همکیشان ما در سراسر جهان باشد و رویکردی تازه از روابط انسان دوستانه و عزتمندانه را در عرصه روابط بین الملل به نمایش بگذارد.

انتخاب گفتمان صلح و ایفای نقش به مثابه یک بازیگر صلح طلب، پنجره تازه ای به روی افزایش قدرت ملی می گشاید. بر پایه گفتمان صلح، زمینه بازکردن آغوش گرم وطن به روی ایرانیان خارج از کشور فراهم می شود و ظرفیت تعاملی جامعه ایران با جهان، فرصتی تازه می یابد. با در نظر داشت نقش و عاملیت انسان ها در برپاداری صلح، ما خواهان پیگیری رویکرد صلح مدارانه در رفتار و گفتار سیاستمدارانی هستیم که سکان دولت چهاردهم را به دست می گیرند. و آمادگی آن را داریم تا به دولت یاری دهیم تا با بهره گیری از اندیشه ها و تجربیات دانشگاهیان و دیگر اقشار جامعه، قواعد بازی حکمرانی بر پایه ایده صلح را تدوین و اجرا نماید.

سخن پایانی آنکه، افق ما، افق صلح است و راه تداوم سربلندی و پیشرفت میهن مان را در گام برداشتن به سوی «دولت صلح» در ایران می بینیم.

انجمن علمی مطالعات صلح ایران

۲۵ تیرماه ۱۴۰۳

صلحی که همه صلح ها را بر باد داد

دو شنبه های کتاب ماه

همخوانی و هم اندیشی کتاب

کتاب منتخب تیرماه 1403

همراهان گرامی

با عرض سلام و احترام

به اطلاع می رساند دهمین جلسه «همخوانی و هم اندیشی» کتاب، مورخ ۱۸ تیر ١۴٠٣ ساعت ١٧، با حضور اهل مطالعه و نظر برگزار خواهد شد.

 

کتاب منتخب تیر ماه ۱۴۰۳، «صلحی که همه صلح ها را بر باد داد»

 نوشته دیوید فرامکین از نشر ماهی است.

 

* دکتر مجتبی مقصودی و دکتر مقصود فراستخواه، این جمع را همراهی خواهند نمود.

 

 

 

کتاب صلح ایرانی: در جستجوی مسیرهای صلح در ایران امروز

به همت دکتر نعمت الله فاضلی

انتشارات همرخ. بهار 1403

 

قسمتی از مقدمه کتاب:

«صلح ایرانی» چه چیزی نیست. این کتاب دفتری شاعرانه، ادیبانه و تبلیغی در ستایش صلح نیست. نمی‌خواهیم با نگاهی رمانتیک و خیالی چشم‌مان را بر واقعیت‌های تلخ خشونت‌ها، جنگ‌ها، تبعیض‌ها و فشارهای ساختاری موجود که زندگی ما را تیره و تار کرده ببندیم و صرفاً در ستایش و زیبایی صلح و صلح دوستی سخن بگوییم. هر چند ادبیات و هنر صلح نقش مهم و ضروری در صلح‌گستری و حتی خلق و گسترش بینش انتقادی در فهم صلح و ناصلح جامعه دارند و نویسندگان این کتاب نیز گاه و بیگاه به این متون توجه کرده‌اند.

این کتاب نقد و معرفی اندیشه‌های موجود در گفتمان و مطالعات صلح‌پژوهی هم نیست. مفهوم صلح مستعد این است که بد تعبیر و تفسیر شود. اغلب وقتی پای اندیشه در میان می‌آید شکلی از عمل‌گریزی و شانه خالی کردن از مسئولیت خود برای اقدام و انجام کار تداعی می شود. به ویژه اگر این اندیشه‌ورزی با صلح همکلام شود.

صلح ایرانی کتاب دانشگاهی مرسوم نیست که مجموعه‌ای از مفاهیم، نظریه‌ها، دیدگاه‌ها و روش های صلح‌پژوهی را معرفی کند. هر چند چنین کاری ارزشمند است و به آن احتیاج داریم. آخرین نکته هم این که صلح ایرانی شرح و بسط نظریه و دیدگاه مکتب، ایدئولوژی یا حتی رهیافت رشته دانشگاهی مشخصی هم نیست. مجموعه بحث‌ها و دیدگاه‌های این کتاب برای دفاع از هیچ نظریه و ایدئولوژی خاصی تدوین نشده است. این سخن به معنای این نیست که نویسندگان صلح ایرانی فاقد بینش و نگرش سیاسی هستند و مقالات این کتاب نیز خنثی و فاقد دلالت‌های سیاسی‌اند. نمی‌توان صلح را بدون جهت‌گیری و نگاه سیاسی روایت کرد. اما ما در دعوت از نویسندگان نخواسته‌ایم سبک و سیاق و رهیافت ما یا هر مکتب و رویکرد از پیش مشخصی را دنبال کنند.

قصد این را هم نداریم که با نگاهی خودپسندانه روایتی ستایشگرانه از تاریخ و فرهنگ صلح‌جویانه از ایران ارائه کنیم و با استناد به متون ادبیات و عرفان و دین یا گزینشی از صحنه های دل‌انگیز تاریخ ایران، تصویری رویایی و آرمانشهری از سرزمین و فرهنگ‌مان بسازیم. هر چند جای تاریخ فرهنگی صلح در ایران در میان کتاب‌های موجود خالی است و ما بیشترین آشنایی‌هایمان از تاریخ جنگ ها و خشونت‌هاست.

کتابی که پیش روی دارید اندیشه‌هایی درباره چیستی، چرایی، چالش‌ها و چگونگی تحقق و ارتقای صلح در ایران است. جمعی از محققان و اندیشمندان امروز ایران از دانش ها و رشته‌های گوناگون علوم سیاسی، علوم اجتماعی، علوم تربیتی، فلسفه، روان‌شناسی، ادبیات و رشته‌های دیگر همت کرده و ایده‌هایشان را برای گسترش صلح و کاهش خشونت در ایران قلمی کرده و در این کتاب تقدیم شما می کنند. اغلب آنها برای شما و حوزه عمومی ایران و عامه اهل فکر نام‌آشنا هستند.

فهرست مطالب و نویسندگان کتاب صلح ایرانی: در جستجوی مسیرهای صلح در ایران امروز:

دیباچه: صلح به مثابه امید (نعمت الله فاضلی)
۱. صلح‌خواهی‌ چونان فضیلت اخلاقی-سیاسیِ فردی و جمعی، از گذشتۀ اسطوره تا آیندۀ تاریخ (موسی اکرمی)
۲. دوستان من دوستی وجود ندارد (محمدرضا تاجیک)
۳. صلح و ایران در آغاز سده پانزدهم (فرهنگ رجایی)
۴. نهاد دولت و مسئولیت گسترش ناصلح در ایران (مجتبی مقصودی)
۵. سنت‌گرایی تحولی؛ نگاهی به صلح از  منظر فلسفه تعلیم و تربیت (خسرو باقری)
۶. نقش دانشگاهیان ایرانی در برساختن جامعه فرهنگی منطقه‌ای (ماندانا تیشه‌یار)
۷. آشتی اضداد؛ جستجوی صلح در جهان تضادها و تفاوت‌ها (ایرج شهبازی)
۸. تحقق صلح ایرانی-اسلامی؛ از ایدئال تا واقعیت (علی‌اکبر علیخانی)
۹. تأملی درباب شرایط امکان صلح (مقصود فراستخواه)
۱۰. صلح از مدرسه می‌آید (مصطفی ملکیان)
۱۱. صلح ایرانی از منظر دینی (محمد منصورنژاد)
۱۲. مزیت ذاتی هنر در آموزش صلح: ارائه‌ی چارچوبی برای طراحی برنامه‌ی درسی (محمود مهرمحمدی)
۱۳. «همه آنچه با ما روی زمین زندگی می‌کنند»؛ امکان مشارکت زنان ایرانی در برپاکردن صلح (مریم نصر اصفهانی)
۱۴. زیستن در زمانه جنبش‌های حیات‌بخش (سمیه توحیدلو)
۱۵. صلح اجتماعی و مسئله جنسیت (ندا حاجی وثوق)
۱۶. صلح‌آفرینی سازمانی (غلامرضا خاکی)
۱۷. خدمات متقابل صلح و محیط‌زیست (محمد درویش)
۱۸. نسل‌ها و صلح (محمدسعید ذکایی)
۱۹. نابرابری جنسیتی، مانع تحقق رؤیای صلح (سیمین کاظمی)
۲۰. مسائل قومی- هویتی و صلح در ایران امروز (مختار نوری)
۲۱. رابطه بین صلح و اقتصاد (فرشاد مؤمنی)

ضرورت گفتگو در باره صلح

در نشست هم اندیشی اعضای انجمن علمی مطالعات صلح ایران مطرح شد؛

مقصودی: هنوز ضرورت گفت و گو درباره صلح در ایران احساس نشده است

پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران -تهران

«عدم وجود رشته مطالعات صلح در ایران بسیار مشهود است. جالب این است که در کشورهای همسایه از هند و پاکستان و کشورهای دورتر موضوع صلح و حل منازعه کم و بیش در دانشگاه ها تدریس می شود. در برخی کشورها مانند هندوستان تقریبا کمتر دانشگاهی در این کشور است که در حوزه علوم انسانی و اجتماعی کار کند و این به عنوان رشته جداگانه تدریس نشود.»

به گزارش جماران، دکتر مجتبی مقصودی،  دانشیار دانشکده علوم‌سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز و بنیانگذار انجمن علمی مطالعات صلح ایران در نشست هم اندیشی اعضای این انجمن که در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، با محور قرار دادن موضوع ضرورت پرداختن بیشتر به موضوع صلح در جامعه ایرانی و سطح سیاسی و اجتماعی گفت:

ما در فضایی قرار گرفتیم که چرخه خشونت، تعارض و منازعه به شدت در حال افزایش است. از نهاد خانواده تا جمع های بزرگ تر، از سطح ملی تا منطقه ای و البته بین المللی میان بازیگران بزرگ تر شاهد روند رو به رشد خشونت و منازعه هستیم.

در تعداد بسیار زیادی از کشورها به خصوص کشورهایی مانند ایران مشکلی که ظهور و بروز پیدا کرده برآمده از نهاد خود دولت است. نهادی که براساس منطق باید داور بی طرف در منازعات باشد و شکاف های داخلی را کاهش دهد خود به باری در این فضا تبدیل شده و به این چرخه منازعه دامن می زند.

نمونه ها زیاد است؛ از پرونده های موجود در دادگستری و تعداد زندانیان گرفته تا  فساد گسترده، از عدم سهولت کسب و کار تا شاخص فلاکت ، از کیفیت زندگی تا میزان شادی ، از امید به زندگی تا وضعیت اجتماعی به شمول وضعیت مهاجرت همه نشان می دهد که ما در این چرخه گرفتار شده ایم.

صلح در منطق نهادهای مدنی و  از دل همکاری ها و تعامل ها برمی آید اما همین نهادهای مدنی و علمی در حوزه عمومی ضعیف عمل کردند. نهادهای سیاسی هم نداریم که دقیقا دغدغه صلح داشته باشند و متاسفانه هنوز در هدف گذاری ها صلح در انتهای مطالبه های سیاسی است.

به لحاظ علمی هم  کم و بیش این وضعیت حاکم بوده است. البته شاید روند و بسترها بهتر شده باشند. علیرغم تلاش هایی که صورت گرفته در دانشگاه های مفید، تربیت مدرس، علامه طباطبایی و مطالعات جهان انجام شد اما ما همچنان خلاء وجود رشته مطالعات صلح و حل منازعه را در دانشگاه ها داریم. این موضوع بین رشته ای است و همه رشته ها می توانند در این بحث ورود کنند و در تعامل با هم می توانند این رشته را پوشش بدهند.

عدم وجود رشته مطالعات صلح در ایران بسیار مشهود است. جالب این است که در کشورهای همسایه از هند و پاکستان و کشورهای دورتر موضوع صلح و حل منازعه کم و بیش در دانشگاه ها تدریس می شود. در برخی کشورها مانند هندوستان تقریبا کمتر دانشگاهی در این کشور است که در حوزه علوم انسانی و اجتماعی کار کند و این به عنوان رشته جداگانه تدریس نشود.

از سوی دیگر ما با مشکل فهم غیردقیق و سنتی از صلح هم مواجه هستیم. از ابتدا که موضوع صلح را مطرح می کردیم برخی می گفتند مگر ما جنگ داریم؟ مگر ما دعوا و منازعه داریم؟ یکی از دستاوردهای این انجمن و فعالیت های کنشگران این حوزه این بود که این ادبیات گفت و گو درباره صلح و ضرورت آن اندکی جاافتاد و حداقل سوال هایی از این جنس در مرور زمان کمتر پرسیده می شود. پیش از این احساس ضرورت اجتماعی نسبت به پرداختن به موضوع صلح و مصالحه در ایران و ادبیات متناظر با آن کمتر وجود داشت.

پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران -تهران

• کدخبر: 1623993
• ۱۴۰۲/۱۲/۰۲ ۰۸:۴۹:۵۸

مقصودی: هنوز ضرورت گفت و گو درباره صلح در ایران احساس نشده است | پایگاه خبری جماران (jamaran.news)

 

جامعه مدنی، توسعه، حق به صلح

 

حامیان جامعه مدنی (حجم)، انجمن علمی مطالعات صلح ایران و انجمن ترویج فرهنگ مسئولیت اجتماعی برگزار می‌کنند:

 

 سلسله نشست‌های توسعه و جامعه مدنی

 

🔰چهارمین نشست:

«جامعه مدنی، توسعه، حق به صلح»

🎙سخنرانان:

 ▫️حبیب احمدزاده؛ نویسنده و کارگردان، جانباز جنگ تحمیلی و از اعضای موسس و هیات مدیره موزه صلح

 ▫️مجتبی مقصودی؛ نویسنده و پژوهشگر ایرانی حوزه علوم سیاسی و عضو انجمن علمی مطالعات صلح ایران

 ▫️رحمان قهرمان‌پور؛ نویسنده و پژوهشگر روابط بین‌الملل

 ▫️رئوف آذری؛ کنشگر صلح و محیط زیست، عضو هیات مؤسس و نایب رییس انجمن ترویج فرهنگ مسئولیت اجتماعی

⏰ زمان: سه‌شنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۱۶:۳۰

 📮 محل برگزاری: سندیکای شرکتهای ساختمانی ایران (تهران، خیابان طالقانی، جنب سینما فلسطین، خیابان شهید برادران مظفر، پلاک ۸۶)

بررسی انتقادی مطالعات قومی از منظر صلح

 

بررسی انتقادی مطالعات قومی از منظر صلح

مجتبی مقصودی

فصلنامه مطالعات ملی

دوره 23، شماره 89 ، فروردین 1401، صفحه 81-97

 

چکیده 

 مطالعات قومی در سطح جهان و ایران در چند دهه اخیر رشد و گسترش فراوانی داشته است. متناظر با تجربه‌های فراوان و پرهزینه‌ی ناشی از مناقشات قومی در سطح نظام بین‌الملل و درون مرزهای ملی کشورها، در حوزه مطالعات قومی آثار و ادبیات گسترده‌ای خلق و بازتولید و توزیع گردیده است که بعضاً از پس‌زمینه‌ها و محتواهای مطالبه‌جو و ناهمگرا حکایت داشته است. با چنین پیش‌زمینه‌ای این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش کلیدی است که دانش مطالعات قومی چه نسبتی با صلح می‌یابد و آیا درمجموع ادبیات تولیدی و علمی این حوزه توانسته است فضای این عرصه را تلطیف نماید و با مفهوم صلح اعم از صلح در مفهوم کلاسیک و منفی آن و یا صلح در مفهوم مثبت و جدید ارتباط برقرار نماید؟

درحالی‌که جان‌مایه، جهت‌گیری و برآیند اصلی صلح معطوف به عفو و بخشش، گذشت و ایثار، گفتگو، مذاکره و چانه‌زنی، آشتی و سازش، رضایت، نرمش و دوستی و نهایتاً مصالحه است؛ هسته اصلی و روح حاکم بر پژوهش‌های قومی، تولید و صورت‌بندی ادبیات «تمایز» و «تفکیک» هویتی است.

ادبیات تولیدشده در این دانش با تکیه و تأکید بر «تنوع» به‌مثابه یک واقعیت؛ «شناسایی و تحقق مطالبات هویت‌های متکثر قومی» را وجهه همت خویش قرار داده است و در فضای متأثر از «رویکرد انتقادی به مدرنیسم» به‌ویژه «نحوه و فرایند دولت- ملت‌سازی»، «بدکارکردی‌های دولت‌های مدرن» و «گسترش ادبیات جهانی‌شدن» به لحاظ معنایی، مفهومی، نظری، رویکردی، روشی و معرفتی در سپهر اندیشه ورزی، غلبه گفتمانی و بعضاً همدلانه یافته و شاید در رویکردی انتقادی بتوان ادعا کرد که این ادبیات در مواردی در پناه طرح عدالت توزیعی و ترمیمی، تحرکات واگرایانه خشونت‌گرا را با نگاهی همدلانه مورد کنکاش و بررسی قرار می‌دهد و چه‌بسا نهاد و ساحت دولت – ملت به‌مثابه مهم‌ترین سازه‌ی سیاسی بشری را در قالب لفاظی‌های آرمان‌گرایانه دچار بحران مشروعیت و هویت ساخته است.

پژوهش پیش رو تلاش دارد با بهره‌گیری از روش کیفی – تفهمی به شیوه‌ای اکتشافی و مروری نسبت این مطالعات را با صلح مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد که در نوع خود نوآورانه می‌نماید.

نسبت سنجی هویت و صلح؛ به سوی هویت های منعطف و مصالحه جو

یادداشت صلح شماره ۴

نسبت سنجی هویت و صلح؛ به سوی هویت های منعطف و مصالحه جو

دکتر مجتبی مقصودی

دانشیار علوم سیاسی و بنیانگذار انجمن علمی مطالعات صلح ایران

 

در نخستین روزهای سال نو ، بزرگترین و مهمترین آرزوی هر انسان نوع دوستی، برقراری صلح و آرامش و دوستی در سراسر جهان است. این آرزو و امید برای ملت های خاورمیانه و کشورهای همسایه که در وضعیت های ناصلح به سر می برند و از هر سو صفیر گلوله و آتش و دود بلند است و آوارگان آن در کل جهان پراکنده اند و مردمان آن خسته از ستیزه های مدام و جنگ های بی پایان اند، بیش از پیش معنا می یابد.

در کنار این آرزو، واقعیتی انکار ناپذیر خودنمایی می کند و آن چرایی استمرار و بی پایانی منازعات و وضعیت های ناصلح در این منطقه است. اینکه عوامل و زمینه های گوناگونی اعم از داخلی و خارجی توضیح دهنده این چرایی است تردیدی نیست؛ ولی از میان همه آنها، یک دلیل مهم ناظر بر وجود هویت های سخت، غیرمنعطف و مصالحه ناپذیر در منطقه هست که رو در روی هم قرار داشته و بقای هویتی خود را در غیریت سازی و حذف نه تنها دیگری، بل دیگران می بینند.

در پس این واقعیت و ملاحظه ماجرا جویی های خانمانسوز عناصر افراطی و بنیادگرا، این پرسش کلیدی مطرح می شود که آیا بروز این همه جنگ طلبی متأثر از هویت این گروه هاست و آیا میان دو عنصر هویت و جنگ و یا هویت و صلح رابطه ای وجود دارد و می توان برخی هویت ها را هویت های صلح طلب و مداراگر و در مقابل، برخی هویت ها را هویت های جنگ طلب و نابردبار برشمرد؟

چه بسا پاسخ های گوناگونی برای این پرسش ها وجود داشته باشد و برخی رابطه و نسبت وثیقی میان این دو عنصر وجود نمی بینند، ولی اگر پاسخ مثبت باشد، که از قضا به زعم نگارنده این پاسخ هم مثبت و هم تغییرپذیر است، این رابطه از چه نوعی است؟ تک سویه، دوسویه، آمرانه، خطی، بخشی، فراگیر، زمانمند، مکانمند و متکثر و … و چرا می توان برخی هویت ها را بیشتر در دایره صلح طلبی و برخی از هویت ها را بیشتر در فضای ناصلح جستجو کرد؟

پاسخ بدین پرسش ها، نخست نیازمند گونه شناسی و شناخت بیشتر محتوا، جوهره، و به ویژه کارگزاران اصلی هویت ساز و صلح ساز است. در نوع شناسی هویتی، به انواع و اقسامی از هویت های فردی، جمعی، صنفی، جنسیتی، زبانی، قومی، دینی و مذهبی، سیاسی، محلی، ملی، منطقه ای و جهانی می توان اشاره کرد که برخی ذاتی و برخی عرضی هستند. آنچه در این یادداشت مد نظر هست، بیشتر هویت سیاسی ـ فرهنگی است که در عین ریشه دار بودن و پایایی و استمرار، از نوعی پویایی، دگردیسی، تطّور و تحول پذیری برخوردار است. به علاوه عنصر کلیدی فهم هر دو عنصر هویت و صلح را به ویژه باید در نتایج، قرائت ها، بروندادها و کارکردهای هر یک جستجو کرد و تنها نمی توان به ادعاها بسنده نمود.

مشکل از آنجا آغاز می شود که برخی از کارگزاران هویت های سیاسی-ـ فرهنگی می کوشند به یاری ابزارهای گوناگون، از جمله آموزش و رسانه و با تبلیغات و تکرار، هویت خویش و گروه هویتی خود را واقعی، تاریخی، خالص، ریشه دار و مثبت معرفی و در مقابل، با ایجاد فضای آنتاگونیستی، هویت های رقیب را جعلی و بی ریشه بازنمایی و برجسته سازی کنند و با دوگانه سازی های ساختگی و هیجانی و حتی وارونه نگاری های تاریخی، هویت های کاذب و متعصبی را رقم بزنند که خود را متمایز و برجسته تر از دیگران معرفی نمایند.

این کارگزاران در بستر فقر و جهل، با ترویج فضا و ادبیات مطلق انگارانه و تمسک به حقانیت های خودساخته ایدئولوژیک، شرعی، نژادی و با ایجاد فضای خرافه و نفرت پراکنی احساسی قومی، ملی، زبانی، دینی و مذهبی و با دور زدن فضای عقلانی و خردگرایانه، محمل جرقه بر خرمن خودبرتربینی های دو-ـ چند سویه شده و به آتش افروزی دست می یازند.

راه حل چنین وضعیت ناصلحی چیست و برای گذر از این وضعیت خانمانسوز چه باید کرد؟ به نظر می رسد همچنان که وضعیت های ناصلح محصول فقر، جهل، تعصب ورزی های افراطی، آگاهی های کاذب و موج سواری کاسبان و کارگزاران فکری-ـ اجرایی و منافع اقتصادی جنگ افروزان و فروشندگان جنگ افزارها بوده؛ به شکلی که در این عرصه صنعت جنگ را برپا داشته اند؛ کنشگران فکری صلح طلب نیز با ظرفیت سازی ها در حوزه صلح مثبت، با روشنگری و افشاگری همه انواع و اشکال ناصلح و اتحاد در سطوح مختلف جهانی، باید «صنعت صلح» را رقم بزنند تا افزون بر نوعی سبک زندگی، منافع ملموسی را به همراه داشته باشد.

در عرصه هویت سازی های صلح طلبانه و شکل دهی به هویت های مدارا جویانه در میان جامعه، مردم و گروه های اجتماعی، مسئولیت کنشگران صلح، به ویژه جامعه نخبگان، بسیار سنگین است. صلح سازی مستلزم تعهد جامعه نخبگان کشور به خلق محصولات و کالاهای نوآورانه متناظر با مفهوم و محتوای صلح است. هنرمندان با خلاقیت های هنری می توانند هنر را به خدمت صلح درآورند و با تولید آثار با محتوا و مضمون صلح خواهانه و صلح جویانه، با ترویج مدارا، گذشبت، ایثار، عفو، بخشش و گفتگو در عرصه تئاتر، سینما، موسیقی، ترانه، مجسمه سازی، گرافیک و غیره به عمومی سازی صلح در سطح اقشار و لایه های گوناگون جامعه بکوشند و به شکل دهی به هویت های مصالحه جو و منعطف کمک برسانند. در شکل دهی به هویت های مصالحه جو در کنار هنرمندان؛ شاعران و نویسندگان، پژوهشگران و دانشگاهیان و در یک کلام اصحاب قلم و گروه های مرجع نیز باید با خلاقیت های فکری و با سلاح قلم و بهره گیری از ابزارهای رسانه ای، ارتباطی، اطلاعاتی به تولید ادبیات علمی کمک نمایند و هویت های صلح جو را دستمایه خلاقیت های ادبی و علمی نمایند.

سایت انجمن علمی مطالعات صلح ایران

https://ipsan.ir/2022/01/25/%d9%86%d8%b3%d8%a8%d8%aa-%d8%b3%d9%86%d8%ac%db%8c-%d9%87%d9%88%db%8c%d8%aa-%d9%88-%d8%b5%d9%84%d8%ad%d8%9b-%d8%a8%d9%87-%d8%b3%d9%88%db%8c-%d9%87%d9%88%db%8c%d8%aa-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%85%d9%86/

 

مقاله مصالحه سیاسی و توسعه در ایران

مصالحه سیاسی و توسعه در ایران؛

بررسی چند گزاره ی نظری و انضمامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

 

نویسنده

مجتبی مقصودی  

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

 10.22034/IPSA.2022.4445.3861

 

چکیده:
پژوهش پیش رو ضمن تأکید بر توسعه به مثابه آرمانی ملی و فراگیر در سطح جهان، با طرح و تشریح نظریه‌ها و دیدگاه های معطوف به نسبت میان "مصالحه و مصالحه سیاسی" با "توسعه و توسعه ملی" به ویژه نظریاتی که مدعی اند توسعه در بستر صلح و جهان عاری از خشونت و جنگ محقق خواهد شد تلاش دارد نسبت میان مصالحه سیاسی و توسعه ملی در ایران را بازنمایی نموده، به ضرورت و بایسته های آن بپردازد.
در چارچوب ملاحظات نظری و رویکردی این اثر؛ جوامع و از جمله جامعه، نیروهای اجتماعی، نخبگان و نظام سیاسی در ایران برای رسیدن به توسعه ناچارند تا از میزان تعارضات و درگیری‌های درونی و بیرونی کاسته و توان و همت خود را در بستری مصالحه‌جویانه و آرامش طلبانه برای نیل به توسعه و پیشرفت تجمیع نمایند. بر اساس این الگو و در قالب روشی کیفی و گردآوری اسنادی- کتابخانه ای داده ها؛ مقاله به طرح 5 گزاره کلیدی که ناظر بر الزامات و بایسته های انضمامی و راهبردی برای دستیابی به مصالحه سیاسی و توسعه است می پردازد.
در وجوه ایجابی و سلبی؛ خروج از بدفهمی ها و کژفهمی ها نسبت به موضوع مصالحه، تبدیل گفتمان های سلبی به گفتمان های ایجابی و الگو بودگی، شناسایی حداکثری کنشگران، ظرفیت سازی برای توسعه نهادهای مدنی و آموزش شهروندی و گفتمان سازی درباره صلح، 5 گزاره ای است که نویسنده در این مقاله مورد دقت نظر قرار می دهد.

واژگان کلیدی: مصالحه، مصالحه سیاسی، صلح، توسعه، ایران

 

برای مطالعه متن کامل مقاله:

مقصودی, مجتبی. (1400). مصالحه سیاسی و توسعه در ایران؛ بررسی چند گزاره ی نظری و انضمامی. پژوهشنامه علوم سیاسی, 16(4), -. doi: 10.22034/ipsa.2022.4445.3861