ارائه سخنرانی "سرمایه اجتماعی و پدیده قوم گرایی در ایران" در همایش آزاد شهر

عنوان سخنرانی و مقاله: سرمایه اجتماعی و پدیده قوم گرایی در ایران                                                                                            مجتبی مقصودی  چکیده:     اگر سرمایه اجتماعی را به مثابه داشته ها و انباشته های جمعی بپذیریم؛ این موجودی و دارایی درون و برون گروهی محصول سرمایه گذاری راهبردی و درازمدت، آینده اندیشی ژرف، مشارکت مدنی، ظرفیت های هنجاری مشترک، کنش و کارکرد های اعتمادساز و رضایت برانگیز در حوزه روابط اجتماعی است که معمولا گسترش عمودی و افقی و بازتولید روابط اجتماعی، افزایش کارآمدی و بهره وری و نیز تقویت انسجام و همبستگی اجتماعی را بدنبال دارد و پیوندهای عینی و ذهنی را تعمیق می بخشد.       سرمایه اجتماعی خصلتی انباشتی دارد و با به اشتراک گذاری سرمایه های فردی و گروهی موجبات تبدیل این موجودی ها به یک دارایی جمعی، مشاع، کلان و فراگیر می شود و بدین لحاظ کالایی سرمایه ای با ظرفیتی ماندگار است که بهره وری سایر عوامل و نیروهای اجتماعی را افزایش می دهد و این در حالی است که افزایش سرمایه اجتماعی از تصاعد عددی و فرسایش سرمایه اجتماعی از تنزل هندسی تبعیت می کند.       با توجه به چنین مفروضاتی اقوام در ایران به مثابه سرمایه ای اجتماعی محسوب می شوند که با به اشتراک گذاری داشته های فرهنگی- تاریخی، سرمایه اجتماعی جامعه ایران را در طول تاریخ رقم زده اند و هریک به سهم خویش براین دارایی ها افزوده اند و بدین لحاظ این سرمایه ی کلان و فراگیر، دارایی مشاع همه اقوام ایرانی تعریف می شود. در کنار این مفروضات، وجود پدیده قوم گرایی به مثابه واقعیتی عینی، جمعی و ملموس اعم از اجتماعی و درون زا و یا برون زا، واقعیتی انکار ناپذیر است و چشم انداز متفاوتی را پیش روی این سرمایه اجتماعی گشوده است.        نسبت میان سرمایه اجتماعی و پدیده قوم گرایی با سطح گرایشات قومی پیوند وثیقی دارد و سطح و عمق گرایشات قومی نیز به عوامل و زمینه های مختلفی وابسته است. بدین لحاظ سطح بندی و تعیین کم و کیف علایق قومی از اهمیت بسزایی برخوردار است. جدای از آن دسته از ایرانیانی که در گذر زمان هویت قومی را در حاشیه هویت ملی تعریف نموده اند و ورود آن را در مناسبات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بلاموضوع می دانند؛ در ساده ترین دسته بندی؛ قوم گرایی و گرایشات قومی شامل طیفی از نیروهای علاقمند به هویت های قومی می شود، که در یک سر طیف قوم گرایان میانه رو و همگرا دیده می شوند که ضمن پایبندی به هویت ایرانی به هویت قومی خود دلبسته اند و هویت قومی را در مغایرت با هویت ملی تعریف نمی نمایند، بلکه این هویت را مقوم هویت ملی و جزیی از سرمایه اجتماعی کلان و ملی ایرانیان می بینند. نتایج اکثر پژوهش های پیمایشی موید عدم مغایرت و تعارض هویت قومی و ملی در جامعه ایران است.       در طرف دیگر این محور مختصات قوم گرایان افراطی و واگرا دیده می شوند که با دامن زدن به اختلافات و تبدیل و تشدید آن به تعارضات موجبات فرسایش و کاهش سرمایه اجتماعی می شوند. عدم سیاستگذاری ها و راهبردهای مشخص ملی به همراه سیاستگذاری های نامناسب هویتی، توسعه نامتوازن و نابرابری های منطقه ای، بی توجهی به حقوق شهروندی و ضعف در بهره گیری از ظرفیت های مشارکتی اقوام در سطوح مختلف، فرصت بی بدیلی را برای سایش و فرسایش هندسی سرمایه اجتماعی از جانب افراطیون قومی فراهم می سازد که با تاثیرات نمایشی برخی رسانه های برون مرزی و حمایت رقبای منطقه ای و بین المللی این چرخه تکمیل می شود.       در این مقاله ضمن بررسی ابعاد نظری سرمایه اجتماعی، تلاش می شود تا از منظر جامعه شناسی تاریخی و با بهره گیری از نتایج مطالعات پیمایشی و تحلیل ثانویه،  نسبت میان سرمایه اجتماعی و هویت خواهی های قومی در ایران به عنوان واقعیتی کاملا موجود مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و با رویکردی آسیب شناسانه، مکانیزم های تقویت شاخص های سرمایه اجتماعی در ایران مطرح شود.منبع: مجتبی مقصودی، سرمایه اجتماعی و پدیده قوم گرایی در ایران، چکیده مقالات همایش ملی سرمایه اجتماعی و هویت ملی در ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر و انجمن علوم سیاسی ایران، 15آزادشهر، آبان 1392، صص 7 و 8 . کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی، قوم گرایی، هویت قومی، پدیده اجتماعی، ایران، هویت ملی

چشم انداز رونق اقتصادی ایران

سیاست خارجی دولت یازدهم و رونق اقتصادی کمیته اقتصاد سیاسی انجمن علوم سیاسی ایران با مشارکت خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می کند: سیاست خارجی دولت یازدهم و رونق اقتصادی     با حضور آقایان: دکترمجتبی مقصودی                     دکتر امید بخش دکترمهدی فاخری                                       دکترعلیرضا سلطانی      زمان:پنجشنبه 18 مهرماه 92 ساعت: 15 تا 17 مکان:خیابان استاد نجات الهی(ویلا)، نبش ورشو، خانه اندیشمندان علوم انسانی    روابط عمومی انجمن علوم سیاسی ایران

دکتر سید جواد طباطبایی مهمان انجمن علوم سیاسی ایران

دعوت به شرکت در  بررسی اندیشه ورزی در ایران با حضور دکتر سید جواد طباطبایی     این نشست به اهتمام کمیته دانشجویی انجمن علوم سیاسی ایران و با همکاری گروه روندهای فکری و خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود. - یکشنبه 14 مهرماه ساعت 17 - خانه اندیشمندان علوم انسانی؛ خیابان استاد نجات اللهی(ویلا) نبش ورشو   شرکت برای عموم آزاد است

چکیده سخنرانی در دومین همایش "کنکاش های مفهومی و نظری در باره جامعه ایران"

عنوان سخنرانی و مقاله:حقوق شهروندی و حقوق گروهی در پرتو مسئولیت ها و محدودیت های جدید دولت در ایران دکتر مجتبی مقصودی                                       چکیده:    از جمله مهمترین وظایف و کارکردهای دولت های مدرن؛ پیش بینی و تضمین حقوق آحاد ملت و گروه های مختلف اجتماعی است که معمولا جایگاه مهمی را در قوانین اساسی و موضوعه و در فرایند اجراء به خود اختصاص می دهد. در طول حیات دولت مدرن در ایران و از زمان مشروطیت استیفاء این حقوق متاثر از ساختار دولت، نوع قرائت دولتمردان، ملاحظات ایدئولوژیک، موقعیت ژئوپلیتیک و تنوع و ترکیب جمعیتی در دو قالب مسلط شامل؛ "حقوق شهروندی" و"حقوق گروهی" تبلور یافته است. با چنین مفروضاتی، این دو پرسش کلیدی مطرح می شود که در ایران معاصر، الگوی ساماندهی سیاسی حقوق ملی از چه مسیر و مجاری عبور کرده و در چه گونه هایی تجلی یافته است؟ مسئولیت ها و محدودیت های جدید دولت در تامین این حقوق چه بوده است؟      از منظر روش شناسی جامعه شناسی تاریخی؛ پیش بینی "حقوق شهروندی" در قانون اساسی مشروطه و متمم آن و سپس حدود هفتاد سال بعد پیش بینی تواما "حقوق شهروندی و گروهی" در قانون اساسی جمهوری اسلامی ؛ در دو نظام سیاسی متفاوت، در پرتو قبول تعهدات اولیه، پایه ای و مسئولیت های جدید دولت های ملی قابل تبیین و ارزیابی است، در همین حال شرایط حساس انقلابی، جنگ، تحریم، بیگانه هراسی مفرط، ناتوانی در اداره و پاسخگویی،  فقدان اراده اجراء ، ترس ازگسترش عمودی و افقی مطالبات فردی و اجتماعی و الگوی دیرپای حکومت ورزی و سیر صعودی قرائت های مضیق و اقتدارگرایانه؛ به عنوان محدودیت های جدید دولت، تضمین و اجرای حقوق شهروندی و گروهی را تحت الشعاع قرار داد.منبع: خلاصه مقالات دومین همایش کنکاش های مفهومی و نظری در باره جامعه ایران، انجمن جامعه شناسی ایران، تهران، 25 و 26 اردیبهشت 1392، ص 108

اشاره ای به سخنرانی ارائه شده در همایش ملی تبیین مفهوم اعتدال

مبانی اعتدال و پدیدۀ قومیت ها در ایران                                                                                                                    مجتبی مقصودی     اگر پدیده قومیت و سیاسی شدن هویت قومی و روند رو به صعود آن را در هفتاد ساله اخیر در ایران به مثابه یک واقعیت موجود  برسمیت بشناسیم،  مشخصا؛ افراط و تفریط در فهم، تبیین و سیاستگذاری مهمترین معضل پدیده قومیت در ایران و در مقابل بنظر می رسد، اعتدال شاه کلید برخورد بهینه با این مساله است.      عدالت و اعتدال توام با واقع بینی و خردورزی در فهم و تبیین پدیده قومیت در ایران با "باید ها  و نبایدها"یی همراه است. در گام اول؛ مستلزم "شناسایی" صورت مساله و متعاقب آن پذیرش مسئولیت عملکردها، سیاست گذاری های هویتی و پیامدهای آن و از جمله فرصت ها و چالش های آن از سوی همه طرف های ذینفع و به ویژه از سوی دست اندرکاران نظام سیاسی است.  نفی صورت مسئله، مشکلات این حوزه را از بین نخواهد برد و با مبانی اعتدال ، عدالت و خردورزی  ناسازگاری دارد. در گام بعد.....همایش تبیین مفهوم اعتدال، پنجم و ششم شهریور 1392، تهران، انجمن علوم سیاسی ایران، مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص، انجمن جامعه شناسی ایران، انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ·

ما و مسئولیت اجتماعی و تاریخی؛ در ضرورت گفتمان دوستی در عرصه سیاست‌ورزی ایرانی

صحت یک پیش بینی در سخنرانی همایش ملی حکمرانی، سیاست و دوستیچکیده                                                                                                                                               مجتبی مقصودی اگر هر یک از گفتمان‌های چهارگانة؛ انقلابی، سازندگی، اصلاح‌طلبی و اصول‌گرایی عدالت‌خواه را محصول نیازها، ظرفیت‌ها و الزامات داخلی مقاطع و دوره‌های خاصی از حیات سیاسی ـ اجتماعی جامعه و کشور در ایران پس از انقلاب بدانیم که بیش از همه توسط ساختار سیاسی مورد پردازش، اشاعه و بازتولید قرار گرفت؛ چشم‌انداز گفتمانی آینده ایران چه خواهد بود و نقش و مسئولیت اجتماعی و تاریخی اصحاب علم و دانش و فرهنگ در تولید و اشاعه گفتمانی متناسب با نیازهای واقعی چه می‌تواند باشد؟ شاید در هیچ دوره از حیات اجتماعی ـ سیاسی کشور چون امروز ضرورت کاربست سیاست دوستی به یک نیاز و الزام اجتماعی تبدیل نشده باشد. ادبیات رایج و برخی سیاست‌های اعلامی و اعمالی گویای ساده‌ای ازفضای دشمنی، ستیزه و خشونت‌ورزی از سطوح خیابانی تا عرصه نخبگی و حتی در بین جناح‌های سیاسی است که در تأثیر و تأثر با وضعیت نامناسب اقتصادی؛ قهر، دوری، دشمنی و کاهش آستانه تحمل و به عبارتی تحمل‌ناپذیری را به‌عنوان وجه غالب مناسبات سیاسی ـ اجتماعی در تمام سطوح به صورت عمودی و افقی، داخلی و خارجی رقم زده است. پایان این‌گونه سیاست‌ورزی چه زمانی است و در این ارتباط وظیفه ما چیست؟ این پژوهش با بهره‌گیری از روش‌شناسی جامعه‌شناسی تاریخی؛ سیاست دوستی را بخشی از هویت کهن و فرهنگ بارور ایرانی می‌داند که در شرایط کنونی دچار انزوای مفرط و فرودستی گفتمانی و شاید به عبارتی حذف شده است. این پژوهش ضمن شناسایی زمینه‌ها و بسترهای دوری از سیاست دوستی و خلاء‌های ناشی از آن، علاقمندی خود را به احیاء سیاست و گفتمان دوستی پنهان نساخته و در این میان به وظیفه و مسئولیت آحاد ملت و به‌ویژه جامعه دانشگاهی و علاقمندان به ایران در بهره‌گیری از سرمایه‌های کلامی و گفتاری، فرهنگی و مدنی در گفتمان‌سازی و یا حداقل تولید خرده‌گفتمان‌های مستقل و گفتارهایی که به سهم خویش در گسترش سیاست دوستی ایفاء نقش نمایند، می‌پردازد. چکیده مقالات هفتمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران، حکمرانی، سیاست و دوستی، اردیبهشت 1392، صص138 و 239

واشکافی و تبارشناسی دوستی از دیدگاه پرفسور سیف زاده

عنوان و محورهای سخنرانی پرفسور سیف زاده در همایش انجمن علوم سیاسی ایراناستاد بازنشسته ی دانشگاه تهرانو استاد رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل در کالج مونتگمری- راکویل آمریکاعنوان سخنرانی:واشکافی و تبارشناسی دوستی، نیاز ایران به زیستار دوستی مشفقانه ،لوازم آن، و انواع زیستارهای دوستانهمحورها:تعریفی جدید و راهگشا از انسان: احترام به تفاوتها، و نه تاکید بر تمایزها فردیت، و نه فردگرائی، فهم نیاز به دوستی: گشایش افقها در واشکافی معطوف به دو قطب متناقض:اعتقاد  به نابودی الف، اعتقاد به تقویت الف در یک موقعیت زیستاری واحد: در تناقض انواع زیستارهای دوستانه: عادتوارگی، روااوارگی، حسابوارگی، فضیلتوارگی و رندوارگی

دعوت به شرکت در جلسه نقد و بررسی کتاب "مجلس و سیاستگذاری در ایران"

« کمیته جامعه شناسی سیاسی ایران» انجمن علوم سیاسی ایران برگزار می کندسلسله جلسات نقد و بررسی کتاب«مجلس و سیاست گذاری در ایران»دکتر وحید سینائی سمیه زمانی«انتشارات بنیاد حقوقی میزان»با حضور:دکتر داود غرایاق زندی (عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی)دکتر محمد حسین فرهنگی (نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو و عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی)دکتر محمد باقر بهرامی (سفیر سابق ایران در جمهوری آذربایجان، نماینده سابق مجلس در ادوار مختلف و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)ودکتر وحید سینائی (نویسنده کتاب و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد)زمان: پنج شنبه 19 اردیبهشت 1392، ساعت: 17 الی 19مکان:خیابان انقلاب، خیابان لبافی نژاد، بین دانشگاه و فخر رازی، نبش کوچه انوری، پلاک 1، طبقه همکف، انجمن علوم سیاسی ایراندبیرخانه انجمن علوم سیاسی ایرانتلفن:66493412 و[e-mail]

رونمایی و عرضه کتاب " ایران، سیاست، آینده شناسی"

همزمان با برگزاری ششمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران، " کتاب ایران، سیاست، آینده شناسی" رونمایی و در معرض فروش گذارده خواهد شد.                                                                                                                               این کتاب به اهتمام دکتر مجتبی مقصودی دبیر علمی همایش ملی "ایران، سیاست، آینده شناسی" تدوین و آماده سازی شده است و جمعی از صاحبنظران و پژوهشگران از دانشگاه های مختلف در تدوین فصول  و مقالات آن سهیم بوده اند. در حال حاضر به نام انجمن علوم سیاسی ایران و از طرف نشر دانشگاهی به زیور طبع آراسته شد. این کتاب به قطع وزیری بزرگ در 622 صفحه به قیمت 150000 ریال در روز پنجشنبه بیستم مهرماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی به علاقمندان عرضه خواهد.    مجموعه مقالات همایش «ایران، سیاست، آینده‌شناسی» در پنج بخش شامل؛ نظریه‌ها و روش‌های آینده‌شناسی، آینده آموزش و پژوهش علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در ایران، آینده‌شناسی سیاست داخلی، آینده‌شناسی سیاست خارجی، آینده‌شناسی مطالعات راهبردی  و 27 فصل و مقاله سازماندهی شده است     بخش اول به حوزه «نظریه و روش‌های آینده‌شناسی» اختصاص یافته است و تاریخچه روش‌ها و تکنیک‌های آینده‌شناسی و ارتباط آن با علم سیاست در هفت فصل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در بخش دوم کتاب، آینده آموزش و پژوهش علوم سیاسی و روابط بین‌الملل در ایران، دستمایه تدوین چهار مقاله از فصول 8 تا 11 شده است. بخش سوم کتاب با عنوان «آینده‌شناسی سیاست داخلی» نشانگر تلاش استادان و پژوهشگران علوم سیاسی در تبیین و تعمق زاویه‌های مختلف آینده‌نگری در عرصه‌های مختلف سیاست داخلی است. بخش چهارم کتاب که بیشترین تعداد مقالات را نیز به خود اختصاص داده «آینده‌شناسی سیاست خارجی» است. بخش چهارم کتاب که بیشترین تعداد مقالات را نیز به خود اختصاص داده «آینده‌شناسی سیاست خارجی» است.    پشت جلد کتاب "ایران، سیاست، آینده شناسی"      علم سیاست پیشگام درعرصه نوآوری و مدیریت سیاسی جوامع، با خلاقیت های بین رشته ای تلاش دارد تا علاوه بر تحلیل و تبیین وقایع و رویدادهای مرتبط با حوزه های مختلف سیاسی، به تبعیت از روش ها و تکنیک های آینده شناسی به پیش بینی و برآورد آینده بپردازد. ظرفیت های نظری و تجربیات گرانسنگ علوم سیاسی فراتر از حصر در گذشته گرایی صرف و محدود ماندن در حوزه توصیف و تبیین، به ویژه در دو دهه اخیر نشان داده است که به عنوان علمی پویا، جامع و انعطاف پذیر از قدرت پیش بینی و تاثیرگذاری بر جریانات و تحولات آینده برخوردار است؛ مجموعه مقالات کتاب " ایران، سیاست، آینده شناسی" محصول چنین رویکردی است.

«دورنمای تحقق سند چشم انداز در پرتو الگوی مسئولیت پذیری مشترک اجتماعی؛ بررسی موردی استان سیستان و بلوچستان»

مجموعه مقالات همایش ملی اقوام در ایران 1404، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشکده چشم انداز و آینده پژوهی، خرم آباد، 24 بهمن 1390.صص:194-183.                                                                                                         مجتبی مقصودی                                                                                                          شقایق حیدریچکیدهدر حالی که گروه های قومی خواهان توسعه متوازن و عادلانه همراه با در نظر گرفتن مسائل مربوط به حقوق بشر و پذیرش اصل گوناگونی اجتماعی و لزوم گفتمان بین گروه های قومی مختلف در یک جامعه می باشند، نظام های سیاسی معمولاً خواهان اجرای نوعی از فرایند توسعه هستند که بر اساس آن، وحدت و یکپارچگی اجتماعی آسیب نبیند و به ارکان ثبات جامعه لطمه ای وارد نشود. این دو رهیافت متفاوت، معمولاً در میان آراء گروه های مختلف در جوامع چند قومی نظیر ایران قابل مشاهده است. با در نظر گرفتن حساسیت و اهمیت مبحث توسعه در جوامع چند قومی، هدف اصلی مقاله حاضر، یافتن پاسخی برای این پرسش مهم است که چه نوع سازوکارهایی می بایست توسط گروه های مشارکت کننده سیاسی و قومی در فعالیت های اجتماعی به کار گرفته شوند تا ضمن تأمین منافع مختلف این گروه ها، در سطح کلان نیز موجب پیشرفت و توسعه آن جامعه گردد. فرض اصلی در این پژوهش آن است که دورنمای تحقق سند چشم انداز بیست ساله ایران، در پرتو توجه به مسئولیت پذیری اجتماعی مشارکتی در جوامع چند قومی می تواند ضامن تأمین منافع گروه های مشارکت کننده و تسریع فرایند توسعه در این گونه جوامع باشد.در این راستا، نگارندگان پس از مرور وضعیت اجتماعی و اقتصادی استان سیستان و بلوچستان- با تأکید بر قوم بلوچ - در دوره های مختلف تاریخی، به بررسی آسیب شناسانه وضعیت کنونی مردمان بلوچ ساکن مناطق جنوب شرقی ایران پرداخته و سپس به ارائه راهکارهایی جهت بهبود شرایط زیست آنان بر اساس الزامات سند چشم انداز بیست ساله، و در پرتو مدل مفهومی نظریه مسئولیت پذیری مشارکتی مبادرت نموده است.واژگان کلیدیایران، بلوچ، توسعه، سیستان و بلوچستان، سند چشم انداز، مسئولیت پذیری اجتماعی مشارکتی