برنامه همایش « فضای مجازی و سیاست »

برنامه همایش« فضای مجازی و سیاست»افتتاحیهقرائت قرآن                                                                                                 8:30سرود جمهوری اسلامی ایران                                                                         8:35خیرمقدم توسط دکتر ملکی آوارسین                                                                 8:40سخنرانی رئیس انجمن علوم سیاسی ایران: دکتر مجتبی مقصودی                            8:45گزارش همایش توسط دکتر جعفرجمشیدی راد                                                    8:55 کلیپ (5 دقیقه)                                                                                          9:10نشست اولمدیریت نشست: دکتر قاسم افتخاری، دکترحسین سیف زاده، دکترحسین سلیمیدکتر مهدی محسنیان راد / سه نسل شبکه اجتماعی در کشورهای غیر پیشرفته و ...      9:15دکتر محمود سریع القلم / فضای مجازی و شکل گیری افکار عمومی                              9:30دکتر ابوالفضل دلاوری / فضای مجازی، فردیت و سیاست ...                                        9:45دکتر حمید ضیایی پرور / جنگ نرم در فضای شبکه های اجتماعی مجازی                      10:00دکتر محمد منصورنژاد / تعامل سیاست و فضای مجازی: سازنده و یا سوزنده                 10:15دکتر محسن خلیلی / دولت الکترونیک درکشاکش با دموکراسی الکترونیک                     10:30پذیرایی ( به مدت 30 دقیقه)    10:45

SMS و کارکردهای سیاسی- اجتماعی آن؛ تجربه های ایرانی، نمونه های جهانی

مقاله

SMS و کارکردهای سیاسی - اجتماعی آن

مجتب مقصودی و منیره عرب

اطلاعات سیاسی- اقتصادی،سال بیست و دوم، شماره 245-246،بهمن و اسفند 1386: 221 - 202

چکیده   

سرویس پیام کوتاه، در زمره آخرین دستاوردهای فناوری ارتباطی در یک دهه اخیر، طیف وسیعی از کارکردها و در مواردی کژکارکردی ها در سطح جهان و جامعه ایران را به همراه داشته است. نویسندگان مقاله با عطف توجه به گسترش بی سابقه این ابزار ارتباطی در سطح جامعه و به ویژه جوانان و دغدغه های حاصل از آن، با دستمایه قرار دادن نظریه کارکردگرایی، به طرح نکات فنی و تکنیکی از SMS مبادرت ورزیده و در ادامه مقاله، به طرح ویژگی ها و کاربردهای آن پرداخته اند.  

  تاریخچه SMS در ایران و کارکردهای گوناگون، به ویژه کارکردهای سیاسی- انتخاباتی و رقابتی آن در دو انتخابات اخیر کشور، بخش دیگری از این پژوهش را تشکیل می دهد.   

نویسندگان اثر، در آخرین بخش مقاله، تجربه برخی کشورهای توسعه یافته در اروپا و اقیانوسیه، کشورهای شرق آسیا و خاورمیانه را نیز مورد توجه قرار داده و نسبت میان SMS با موضوعاتی نظیر انتخابات، جنبش های سیاسی و دموکراسی را به بحث و بررسی کشیده اند.واژگان کلیدی: سرویس پیام کوتاه، ایران، کارکرد گرایی، انتخابات، جنبش های سیاسی و دموکراسی

کتاب: تحولات سیاسی اجتماعی ایران 1357 - 1320

تحولات سیاسی اجتماعی ایران 1357 - 1320

به اهتمام: دکتر مجتبی مقصودی

چاپ سوم، تهران، انتشارات روزنه، 

مقدمه چاپ دوم

تاریخ‌نگاری یا بازنمایی مکتوب گذشته سیاسی – اجتماعی و طرح حوادث و رخدادهای مهم و تأثیرگذار در ایران معاصر، رویکردها و گفتمان‌های متنوعی را تجربه کرده است، همچنان‌که محصول زمانه و واقعیت‌های سیاسی – اجتماعی کشور است، از گفتمان‌های غالب و مسلط تأثیر پذیرفته؛ به علاوه خود در شکل‌دهی و تقویت بنیان‌های گفتمانی و رهگیری مؤلفه‌ها و سازه‌های آن نقش درخور توجه و به گونه‌ای دیالکتیکی ایفا می‌نماید.با چنین مقدمه‌ای از طرح این سؤال گریزی نیست که کتاب «تحولات سیاسی – اجتماعی ایران 57 – 1320» که به قلم 17 تن از پژوهشگران دانشگاه‌های مختلف به رشتۀ تحریر درآمده است تحت تأثیر چه فضا، متغیرها و مناسباتی بوده است و جهت‌گیری نهایی و کلان خود را چگونه انتخاب و هدف‌گذاری کرده است؟ در ایضاح این پرسش ذکر این نکته ضروری می‌رسد که اصولاً در ایران معاصر طیف وسیعی از تاریخ‌نگاری‌ها قابل شناسایی و طبقه‌بندی است. از تاریخ‌نگاری‌های آرمانی – نوستالژیک، استعماری، حکومتی – دولتی، ژورنالیستی و نهایتاً علمی را می‌توان نام برد و به تشریح ویژگی، مضمون و محتوا و... هر یک پرداخت.

سخنرانان همایش فضای مجازی و سیاست

با نزدیک شدن به به 12 آبان ماه و زمان برگزاری همایش ملی فضای مجازی و سیاست، سخنرانان نشست ها اعلام شدند.    به گزارش روابط عمومی انجمن علوم سیاسی ایران در نشست های چهارگانه صبح و بعدازظهر این همایش که توسط انجمن علوم سیاسی ایران و گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تبریز در تالار استاد شهریار برگزار خواهد شد اساتید صاحب نام علوم سیاسی، روابط بین الملل و ارتباطات به ارائه مقالات خود خواهند پرداخت.   دکتر محمود سریع القلم، دکتر سید حسین سیف زاده، دکتر غلامرضا کاشی، دکتر محسن خلیلی، دکتر محسن مدیر شانه چی، دکتر حسین سلیمی، دکتر احمد نقیب زاده ، دکتر طاهره ابراهیمی، دکتر علی کریمی، دکتر حسینعلی نوذری، دکتر احمد سلطانی نژاد، دکترمهدی محسنیان راد، دکتر حمید ضیایی پرور، دکتر ابوالفضل دلاوری، دکترمحمد منصورنژاد،  دکتر ناصر فرشاد گهر، دکتر بهرام نوازنی، دکترمحمد تقی قزلسفلی، دکتر امیر دبیری مهر، دکتر علیرضا اسمعیل زاد، دکتر محمد علی قاسمی، دکتر رحمانی زاده دهکردی از جمله سخنرانان و شرکت کنندگان در پنل های این همایش یک روزه خواهند بود. در مراسم افتتاحیه دکتر ملکی آوارسین رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و دکتر جعفر جمشیدی راد دبیر علمی همایش و دکتر مجتبی مقصودی ریس انجمن علوم سیاسی ایران سخنرانی خواهند داشت. ضمنا بر اساس گزارش روابط عمومی انجمن علوم سیاسی ایران برنامه کامل همایش طی روزهای آینده بر روی سایت انجمن قرار خواهد گرفت.

بررسی توصیفی عناوین پایان‌نامه‌های رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل (دانشگاه‌های دولتی شهر تهران)

پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوم، شماره 5، زمستان 1385: 152 - 143 مجتبی مقصودی چکیده:در گونه‌شناسی پژوهش‌های علمی رساله‌ها یا پایان‌نامه‌های تحصیلی یکی از مهمترین انواع پژوهش‌ها محسوب می‌شوند. هر دانشجوی مقطع کارشناسی ‌ارشد و دکترا در پایان‌ دوره‌های آموزشی عهده‌دار تدوین رساله‌ای است که پس از انتخاب موضوع و ارائه طرح نامه به گروه آموزشی مربوطه و طی پروسة علمی ـ اداری - به‌خصوص تصویب عنوان در شورای پژوهشی دانشکده- توسط دانشجو جنبة عملیاتی و رسمی به خود می‌گیرد و در‌نهایت پس از تهیه و تدوین، در جلسه‌ای به طرح و دفاع از یافته‌ها و نتایج خود می‌پردازد.علی‌رغم طیف وسیع و گسترده‌ای از پرسش‌ها که در ارتباط با پایان‌نامه‌های دانشجویی قابلیت طرح و بررسی دارد، این پژوهش به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش محدود و در‌عین‌حال مهم است که: «به لحاظ تنوع و فراوانی موضوعی، عناوین پایان‌نامه‌های دانشجویی از چه وضعیتی برخوردار است؟» بدین ترتیب در اثنای پژوهش مشخص خواهد شد چند درصد از رساله‌ها به مسائل ایران و چند درصد به مسائل دیگر کشورها می‌پردازند، تمرکز بر مباحث انتزاعی، نظری و اندیشه‌ای تا چه حد است و چند درصد از موضوعات کاربردی‌تر به نظر می‌رسند؟ هم‌پوشانی، شباهت و تکرار عناوین پایان‌نامه‌ها تا چه میزانی است و در چه حوزه‌‌هایی خلأ وجود دارد؟فرضیة اصلی  این پژوهش آن است که: «به‌رغم دقت‌ِ نظر مسئولین و مراجع علمی صلاحیت‌دار (مدیران گروه‌ها، شورای پژوهشی، اساتید راهنما و مشاور) در تأیید و تصویب عناوین پایان‌نامه‌های دانشجویی، بخش قابل‌ توجهی از رساله‌ها با دورافتادگی از واقعیات و نیازهای سیاسی-اجتماعی جامعه و کشور، جنبة غیرکاربردی داشته و تکرار و هم‌پوشانی از‌جمله نکات قابل طرح در عناوین پایان‌نامه‌های دانشجویی محسوب می‌شود؛ هر‌چند در پژوهش پیمایشی، این فرضیه مورد تأیید قرار نگرفت.به لحاظ روشی و به تناسب نوع تحقیق و ماهیت پژوهش، در جمع‌آوری اطلاعات از روش استقرایی بهره گرفته شده است. از میان جامعة آماری یا رساله‌های دو مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری رشته‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دستمایة این پژوهش نمونه‌گیری تصادفی از 700 عنوان پایان‌نامه می‌باشد. محدودة زمانی عناوین پایان‌نامه‌ها بین سال‌های 1385-1370ه‍.ش و محدودة مکانی از 8 دانشگاه و مرکز آموزشی دولتی مستقر در شهر تهران شامل: دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، تربیت مدرس، امام صادق(ع)، علامه طباطبایی، تربیت معلم، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی انتخاب شده است.واژه‌های کلیدی: پایان نامه، کارشناسی ارشد، دکتری ، علوم سیاسی، روابط بین‌الملل  

معرفی و نقد کتاب: جوان، هویت و رسانة دیجیتالی

فصلنامة مطالعات ملی؛ 46، سال دوازدهم، شمارة 2، 1390: 194 -185                                                                            به اهتمام: دیوید باکینگهاممعرفی و نقد: مجتبی مقصودی و شقایق حیدریمقدمهدنیای امروز دنیای دیجیتال و ارتباطات رسانه‌ا‌ی است. در این دوره که اینترنت و ارتباطات الکترونیک در جامعه سیطره دارد، اطلاعات و داده‌ها و به عبارت دقیق‌تر این اجتماعات مجازی هستند که هویت افراد را می‌سازند. امروزه هویت‌ها در معرض وضعیت کاملاً جدیدی قرار دارند. ساختارهای اجتماعی متأثر از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، فهم و درک جدیدی از ذهنیت را آشکار می‌سازند که به انسان به عنوان پدیده‌ای چند لایه و تغییرپذیر می‌نگرد. هویت دیجیتالی که محصول جامعة اطلاعاتی و اجتماعات مجازی است؛ مخاطبان، کاربران و وسایل ارتباطی را هدف قرار می‌دهد و تلاش می‌کند هویت ملی آنها را به سمت هویت فرا ملی تغییر ‌دهد و این امر ممکن است به کاهش انسجام اجتماعی جامعه بینجامد. نکتة قابل توجه این است که مخاطبان رسانه‌های دیجیتالی اغلب نوجوانان و جوانان هستند که هنوز هویت تثبیت شده‌ای پیدا نکرده‌اند و این رسانه‌ها تأثیرگذاری زیادی بر شکل‌گیری هویت آنها دارند. بنابراین، با توجه به اهمیت موضوع به بررسی و نقد یکی از جدیدترین آثار در زمینة رسانه و هویت با عنوان جوان، هویت و رسانة دیجیتالی پرداخته می‌شود.

کتاب: تحولات قومی در ایران؛علل و زمینه ها

تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینه هانویسنده: دکتر مجتبی مقصودیچاپ دوم، تهران: موسسه مطالعات ملی، 1382 512صص

مقدمه کتاب تحولات قومی در ایران

مقدمه   تعدد و تنوع اقوام تشکیل دهنده جامعه ایران به نحوی است که اطلاق واژه‌ "جامعه چند قومی" بر ترکیب جمعیتی آن، از واقعیتی غیر قابل انکار خبر می‌دهد. حضور و زندگی قومیت‌های مختلف چون فارس‌ها، آذری‌ها، کردها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها، عرب‌ها و لرها در جوار یکدیگر و در چارچوب جغرافیای سیاسی واحد، بیانگر تنوع فرهنگی - قومی جامعه ایران است.   در واقع الگوی فرهنگی - قومی کشور ایران همانند فرش‌های چشم نواز و نفیس کشورمان که برغم ویژگی‌های مشترک، از رنگ‌ها و طرح‌های متمایز و متنوعی بهره برده و بافته شده‌اند، الگوی پیچیده‌ای متشکل از گروه‌های قومی، زبانی، مذهبی، نژادی، فرهنگی و منطقه‌ای را به معرض نمایش می‌گذارد، تا جایی که به جرات می‌توان ادعا کرد این تنوع و پیچیدگی، خصیصه بنیاد - نه خاص - جامعه ایران است.   در طول تاریخ، هر یک از اقوام ساکن در ایران به سهم خود در نضج، دوام و استمرار تمدن ایرانی شرکت داشته و به رغم نشیب و فرازهای فراوان، توانسته اند به طرق مختلف، حیات سیاسی این مرز و بوم را پاس بدارند.   اگر همنوایی، همدلی و همزیستی مسالمت آمیز و برادرانه را به عنوان قاعده‌ای کلی بر مناسبات اقوام ایرانی بپذیریم، در کنار این قاعده، برهه‌هایی نیز وجود داشته که بر این روابط، سطوح مختلفی از تنش، منازعه و بحران حاکمیت پیدا کرده است.   این برهه‌ها در تاریخ معاصر ایران، به ویژه در یک صد ساله اخیر به تعداد معدودی قابل شناسایی و طرح و بررسی است. سال‌های اولیه پس از پیروزی انقلاب مشروطیت، اواسط دهه 1320 ه.ش و نیز اولین سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی، سه مقطعی هستند که در تاریخ معاصر ایران به واسطه شدت و دامنه بحران، طول زمانی مناقشات، نوع و میزان درخواست‌ها، حجم تلفات، صدمات و خسارات، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشند.  

نقد و معرفی کتاب: تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینه‌ها

فصلنامه مطالعات ملی؛ سال چهارم، شماره 13، پاییز 1381:  206 - 185                                                                                                                   دکتر داود میر محمدیالف) شناسنامه اثر   کتاب “تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینه‌ها”، تألیف دکتر مجتبی مقصودی در سال 1380 توسط مؤسسه مطالعات ملی با قطع وزیری و در 512 صفحه انتشار یافت و در فروردین 1382 به چاپ دوم رسید. این کتاب متشکل از هفت بخش و 19 فصل است که منازعات و بحران‌های قومی را از ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، روان‌شناختی و تاریخی مورد بررسی قرار داده است. به لحاظ ساختاری، کتاب را می‌توان به چهار قسمت اصلی تقسیم کرد:1- قسمت نخست که رویکردی نظری دارد و نویسنده در آن سعی کرده است رهیافت‌های مهم نظری را که به کمک آن می‌توان بحران‌ها و ستیزهای قومی را تحلیل و تبیین نمود، ارائه نماید. این قسمت از کتاب سه بخش و هشت فصل (239 صفحه) را به خود اختصاص داده است.2- قسمت دوم، رویکردی عملی و واقع‌گرا دارد. در این قسمت نویسنده کوشیده است بحران‌های قومی تاریخ معاصر ایران را در دو مقطع پس از انقلاب مشروطه (بین دو انقلاب) و بعد از انقلاب اسلامی در قالب دو بخش (بخش‌های چهارم و پنجم) و هفت فصل (فصل‌های نهم تا پانزدهم) بررسی و تشریح کند.3- در قسمت سوم یافته‌های تحقیق ارائه شده است. نویسنده در این قسمت علل و زمینه‌های بروز بحران‌های قومی در ایران را براساس مدل نظری و مفهومی در قالب یک بخش (ششم) و چهار فصل در 55 صفحه ارائه کرده است.4- قسمت انتهایی کتاب (بخش‌ هفتم) را جمع‌بندی مباحث، نتیجه‌گیری و پیشنهادات تشکیل می‌دهد که جمعاً شامل 14 صفحه می‌گردد. و در آخر، کتاب با ارائه فهرست منابع، مآخذ، یادداشت‌ها و نمایه‌ به پایان رسیده است.

بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبش های عربی در کشورهای خاورمیانه

فصلنامه ره نامه سیاستگذاری، سال دوم، شماره دوم( 4مسلسل)، تابستان 1390: 73 - 41 مجتبی مقصودی و شقایق حیدریچکیده:   از  اواخر سال 2010  در خاورمیانه و شمال آفریقا و در جهان عرب جریان هایی آغاز شده، که برخی از آنها به وقوع انقلاب در کشورهایی مانند تونس، مصر و لیبی انجامید و در برخی کشورها مانند یمن و بحرین، در حال وقوع و شکل گیری است. این موضوع توجه بسیاری از صاحب نظران و تحلیل گران در داخل و خارج منطقه را به خود معطوف داشته است؛ این تحولات دومینووار که از آن تحت عنوان «بهار عرب» یاد می شود، برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، و بر روی تمامی کشورهای منطقه از جمله ایران، می تواند پیامدهای بلندمدتی داشته باشد. این تأثیرات شاید در کوتاه مدت چندان ملموس و محسوس نباشد، ولی در درازمدت تأثیرات گسترده ای بر کل منطقه خواهد گذاشت که این مسئله، خود گواه اهمیت این جنبش ها و تحولات است. براین اساس مقاله حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی وجوه مختلف تشابه و تفاوت این جنبش ها در خاورمیانه، نحوه برخورد کشورهای مربوطه با آنها، نقش قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در برخورد با این جنبش ها و آینده شناسی این جنبش ها می پردازد. دموکراسی خواهی، مشکلات اقتصادی، نبود عدالت اجتماعی، حکمرانی بد، خفقان سیاسی، شکاف طبقاتی و نقش جوانان، زنان و رسانه های نوین از جمله عواملی هستند که در شکل گیری بهار مؤثر بوده اند. البته باید توجه داشت که میزان تأثیر هر کدام از این عوامل، نحوه برخورد حکومت ها با این جریانات و شکل مقاومت و اعتراض، در کشورهای مورد بررسی یکسان نبوده است، که پژوهش حاضر به این موضوع و سایر موارد تشابه و تفاوت این تحولات نیز می پردازد.واژگان کلیدی: جنبش های عربی، جهانی شدن، خاورمیانه، دموکراسی خواهی، رسانه های نوین.