پنجره کوچک غیریت سازی و افزایش افراطی گرایی در خاورمیانه

مجتبی مقصودی در کافه خبرچگونه می توان داعش را مهار کرد؟خبر آنلاین / کافه خبرسعید جعفری پویا   منطقه پرهویت و پر قومیت خاورمیانه همچنان در ریشه اختلافات و تضادها می‌سوزد، بی آنکه از حجم واگرایی‌ها کاسته شود. نه تنها دولت - ملت‌سازی به مفهوم کامل آن در میان جوامع عربی خاورمیانه شکل نگرفته که همچنان قومیت، دین و مذهب حرف اول و آخر را در یارگیری‌ها و نزاع‌های این جوامع می زند. دکتر مجتبی مقصودی رئیس پیشین انجمن علوم سیاسی معتقد است گام‌هایی برای عبور و خروج از این وضعیت برداشته شده است، اما کافی نبوده است، چرا که غیریت سازی‌های ایدئولوژیک و دینی امکان تعامل و کنار گذاشتن اختلافات را نمی‌دهد. استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز بر این نظر است تا زمانی که با خشونت پاسخ خشونت داده می‌شود نمی‌توان به خروج از این وضعیت امیدوار بود. مجتبی مقصودی که روزهای پایانی تابستان به کافه خبر آمده بود؛ تنها راه پیش روی خاورمیانه گفتگو، تعامل و شکل‌گیری اعتدال با محوریت ایران، ترکیه و عربستان می داند.. رئیس پیشین انجمن علوم سیاسی که طی این سال‌ها توانست تحولی اساسی در این نهاد غیردولتی ایجاد کند و انجمن را به عنوان یکی از موفق ترین مجموعه های علمی غیردولتی کشور معرفی کند، این روزها در کسوت عضو هیئت‌ رئیسه انجمن در صحنه حضور دارد. در ادامه مشروح گفتگوی خبر آنلاین با بانی و مؤسس انجمن علوم سیاسی ایران و مدرس دانشگاه می‌خوانید.    خاورمیانه عربی همچنان در بن بست شکل‌گیری و تشکیل روند دولت - ملت‌سازی قرار دارد و شاهدیم که مردم این جوامع بیش از اینکه بر اولویت‌های ملی تاکید کنند، همچنان بر مؤلفه‌های قومی، دینی و مذهبی اصرار می‌ورزند. این عقب‌ماندگی از چه عواملی نشأت گرفته است؟    در منطقه خاورمیانه عربی تقریباً 20 کشور حضور دارند که حدوداً 300 میلیون جمعیت هم در این کشورها زندگی می‌کنند. برای پاسخ به سؤال شما بهتر است ابتدا وضعیت اجتماعی و جمعیتی این مناطق را بررسی کنیم. البته در همه جای جهان ناهمگونی وجود دارد، ولی ناهمگونی منطقه خاورمیانه عربی قابل تأمل است.  تلفیقی از اعراب و دیگر گروه‌های قومی و نژادی در این منطقه حضور دارند. تقریباً حدود 50 میلیون غیر عرب در این منطقه زندگی می‌کنند. اگر بخواهیم به ترکیب جمعیتی به لحاظ قومی، مذهبی و دینی رجوع کنیم، منطقه خاورمیانه خاستگاه ادیان الهی است و بزرگ‌ترین ادیان الهی آنجا هستند و خود این ادیان الهی هم بعدها شاخه‌شاخه شدند. از بین مسلمانان هم دو گروه عمده شیعه و سنی هستند ولی این تنها ترکیب موجود نیست و مجموعه گسترده‌تری مشاهده می‌شوند و حتی ایزدی‌ها، علوی‌ها، دروزی ها در مجموعه مسلمانان حضور دارند که به لحاظ تعلق خاطر تفاوت‌هایی دارند و هر کدام از این‌ها به لحاظ تمرکز جمعیتی در بخش‌هایی از مناطق چند کشور حضور دارند و این خود مخاطره برانگیز است. درعین‌حال اقلیت‌های مسیحی مانند قبطی ها در مصر، ارمنی‌ها در سوریه و لبنان، آشوری‌ها در موصل و مارونی ها در لبنان هم بر پیچیدگی این مجموعه افزوده است. در نتیجه این ترکیب جمعیتی برخواسته از آن خاستگاه دینی - مذهبی  تنوع ویژه‌ای را به این منطقه می‌بخشد. شاید در شرایط عادی شما مطرح کنید که این تنوع ترکیب جمعیتی در همه جای جهان است، بله همین طور است، ولی در همه جای جهان زودتر فرآیند دولت - ملت‌سازی آغاز شده است. گام‌های زیادی برداشته شد و در واقع پروسه دولت - ملت‌سازی را تا اندازه‌ای پیش بردند. اما مشکل آنجایی آغاز می‌شود که پروسه دولت - ملت‌سازی در کشورهای خاورمیانه دیرتر انجام و آغاز شد.      این روند با تأخیر، موفقیت‌هایی هم داشته است؟      واقعیت این است که این روند چندان قرین توفیق نبوده است. تا حدودی می‌توانیم بگوییم گام‌های اولیه برداشته شد ولی نمی‌توانیم بگوییم به صورت کامل این روند انجام پذیرفته است. اگر ما فرآیند دولت - ملت‌سازی را استحاله گروه‌های قومی، دینی، مذهبی و نژادی در یک بافت اجتماعی فراگیرتر به نام ملت ببینیم، به طور مشخص در خاورمیانه کمتر این رویه انجام شده است. البته طبیعتاً برخی کشورها گام‌های بیشتری برداشتند و در برخی گام‌ها محدودتر بوده است. در واقع مقصود من این است که پروژه دولت - ملت‌سازی به دلایلی به توفیق کامل منتج نشد.      این دلایل را بر می شمرید؟ چه عوامل و مؤلفه‌هایی سبب شده تا این فراگرد قرین موفقیت نباشد؟    بخشی از این ناکامی و تأخیر متأثر از عوامل برونزا هستند. بخشی هم البته درون‌زا هستند. شاید تفاوت دولت - ملت‌سازی در کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته با کشورهای خاورمیانه عربی این است که در آن کشورها بیشتر عوامل درون‌زا تأثیرگذار بوده‌اند، اما در خاورمیانه عربی بیشتر مؤلفه‌های برونزا موثر بوده‌اند. یکی دیگر از دلایلی که این روند قرین موفقیت نشد، انقطاع‌های تاریخی است. اساساً دولت - ملت‌سازی با مفهوم مدرنیته شکل می‌گیرد. یکی از روندهای مدرنیته ورود نهادهای مدرن سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به جامعه است. مانند حزب، نهادهای مدنی جدید، مجلس، پارلمان، دستگاه‌های کنترلی و نظارتی قانون اساسی و ارتش نوین، نظام آموزشی نوین و امثالهم جز ابزارهای دولت - ملت‌سازی هستند. یعنی در تمام کشورهایی که دولت - ملت‌سازی را با موفقیت سپری کرده‌اند، این روندها مشاهده شده است. در خاورمیانه عربی هم این روندها آغاز شد، ولی نکته‌ای که وجود داشت این است که این رویه در این کشورها با ایدئولوژی همراه بود و این ایدئولوژی‌ها نتوانست این پروسه را به سرانجام برساند. ضمن اینکه این ایدئولوژی‌ها به صورت کامل و پیوسته نبوده است. در یک دوره‌ای ناصریسم، در دوره‌ای بعثیسم، در دوره دیگر سوسیالیسم و حتی در بازه زمانی دیگر پان عربیسم!. این‌ها اجزایی از ایدئولوژی سازنده دولت - ملت‌های نوین در خاورمیانه عربی بودند. به نظر من این شیوه دولت- ملت سازی به اتمام نرسیدند و هر یک از آن‌ها در یک جایی دچار انقطاع شدند. هر یک از این‌ها با مشکلات درون‌زا و برونزا مواجه شدند. به نظر می رسد تا زمانی که نظام بین‌المللی دو قطبی بود، تکلیف دولت ملت‌سازی‌ها مشخص تر بود. ضمن اینکه ایدئولوژی‌های فائقه که یکی سوسیالیسم و دیگری سرمایه‌داری بود و مشخص بود که شما در  کدام جبهه هستید و آن اردوگاه از شما حمایت می‌کرد. محمل سوسیالیستی خیلی از تکالیف را برای شما مشخص می‌کرد و هدف و مسیر را معین می‌کرد، اما با برداشته شدن چشم‌انداز سوسیالیستی و آرمان‌خواهی‌های سوسیالیستی کل کشورهای خاورمیانه با توجه به فرآیند جهانی شدن، دچار خلاء آرمانی و از هم پاشیدگی فکری شدند. پس یک مولفه انقطاع تاریخی است، دوم عدم بهره‌گیری مناسب و مستمر از ایدئولوژی تمام کننده است و هر از چند گاهی با یک ایدئولوژی رقیب رو به رو شدند. در آوردگاه خاورمیانه عربی در مقابل اسرائیل عدم موفقیت در مقابل آن رژیم به نوعی نقطه منفی در کارنامه دولت - ملت‌سازی آن‌ها هم محسوب می‌شد. یعنی اگر دولت مصر می‌توانست صحرای سینا را پس بگیرد و با اسرائیل مقابله کند، در روند دولت - ملت‌سازی توفیق محسوب می‌شد. هیچ‌یک از این‌ها نتوانستند در مقابل آوردگاه اسرائیل و متحدانش علی‌رغم اینکه 20 کشور بودند قرین توفیق شوند و در نتیجه آن ناتوانی، اصلاً سازه دولت - ملت آن‌ها را هم زیر سؤال برد. البته این مسئله باعث شد تا مؤلفه‌های هویتی را هم پررنگ کند. این مسئله انسجام هویتی را میان اعراب بیشتر کرد ولی تنها در این حد بود که نظام‌ها را حفظ کند. اینکه حرکتی به پیش بردارند که ملت‌های مسلمان منطقه را مجاب کند که این دولت ملت‌سازی موفق شوند خیلی قرین موفقیت نبوده است.

نشست علمی «بررسی تحولات خاورمیانه » در رشت

برگزاری نشست علمی «بررسی تحولات خاورمیانه » توسط گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت و انجمن علوم سیاسی ایرانبه گزارش روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت،نشست علمی « بررسی تحولات خاورمیانه » توسط گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت با همکاری انجمن علوم سیاسی کشور،با حضور جمع کثیری از دانشجویان علاقمند به مباحث سیاسی، در سالن اجتماعات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت برگزار شد. در این همایش اساتید و دانشجویان در سالن اجتماعات این دانشگاه در رابطه با تحولات خاورمیانه بحث و تبادل نظر کرد ند. در این نشست علمی، دکتر مجتبی مقصودی، از اعضای هیأت علمی دانشگاه با ارائه بحثی مبسوط در خصوص تحولات خاورمیانه از منظر مفهوم هویت خواهی ، خشونت و اعتدال ، مطالبی را ارائه داد. وی گفت : خاورمیانه، شمال آفریقا به مثابه پرآشوب ترین منطقه دنیا، در چهارسال اخیر آبستن حوادث جدید و گسترده ای بودند که کمتر ناظر و تحلیل گرسیاسی تا چند سال قبل آن را پیش بینی می کرد. در بسیاری از موارد، خیابانها عرصه زورآزمایی و وزن کشی های سیاسی بود. این استاد دانشگاه ادامه داد: همسو با تأثیرات نمایشی وسایل ارتباط جمعی و بهره گیری از شبکه های اجتماعی، گسترش بیداری و هویت خواهی دینی، مذهبی و قومی، دومینوی فروپاشی و سرنگونی نظام های سیاسی تونس، مصر، لیبی و یمن را رقم زد و تکانه های شدید ساختار سیاسی نظام های اقتدار گرایی سنتی را لرزانده است.همچنین دکتر قدیر نصری، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی نیز با ارائه بحث در خصوص خاورمیانه به دنبال فهم ماهیت و آینده مداری تحول در خاورمیانه امروز بود. دکتر مهدی حجت از اساتید گروه علوم سیاسی نیز با ارائه موضوع منازعه سنت و مدرنیته ، تحولات خاورمیانه و از نگاه تقابل های فکری سنت و تجدد مورد واکاوی قرا داد. در ادامه دکتر مجید استوار، استاد علوم سیاسی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت،با ارائه موضوع « خزان اقتصادی بهار عربی» این پرسش را مطرح کرد که چرا تمدن خاورمیانه به سرعت شکل گرفت و آیا مردم این کشور ها به آمال آرزوهای خود رسیدند .از نگاه وی انگیزه کلیدی مردم خاورمیانه در تحول خواهی عنصر اقتصاد بود. از منظر نمادین، محمد بو عزیزی جوان تونسی نماد نسلی بود که با تحصیلات عالیه و سن 26 سال ، امکان ورود به عرصه اجتماعی و یافتن شغل مناسب را نداشت و با وضعیت فعلی خاورمیانه به نظر می رسد اصلاح سیاست های اقتصادی و ایجاد شرایط توسعه اقتصادی با ثبات در مصر، تونس و دیگر کشور ها راهکارخروج از بحران سیاسی موجوداست. بنظر می رسد این کشور ها برای خروج از فلاکت یعنی رشد اقتصادی منفی ، بیکاری فزاینده و نرخ تورم بالا چاره ای جز توسعه اقتصادی و شکل گیری نهاد های اقتصاد بازار آزاد ندارند . قابل ذکر است دکتر سید محمد مرادی، دکتر محمد حسین باقری ، دکتر مجید روحی و خانم انجم افروز و حسین شریفی از اساتید گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت از دیگر سخنرانان این نشست بودند .

"روندها و آینده تحولات در مصر"

گزارش نشست"روندها و آینده تحولات در مصر"     نشست تخصصی روندها و آینده تحولات مصر توسط کمیته دانشجویی انجمن علوم سیاسی و با همکاری مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، با حضور آقایان دکتر قدیر نصری(دبیر کمیته دانشجویی انجمن علوم سیاسی)، دکتر مهدی فرمانیان(رییس دانشکده مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب)، مجتبی فردوسی پور(رئیس اداره خاورمیانه عربی وزارت خارجه)، علی جانباز(رایزن فرهنگی ایران در مصر) و حمید رضا اکبری(دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی و عضو کمیته دانشجویی انجمن علوم سیاسی)، روز چهارشنبه 26 تیرماه در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد.

برگزاری نشست «روندها و آینده تحولات در مصر»

کمیته دانشجویی انجمن علوم سیاسی ایران با همکاری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار می‌کند   نشست با موضوع «روندها و آینده تحولات در مصر»   سخنرانان: مجتبی فردوسی پور: رئیس اداره خاورمیانه عربی وزارت امور خارجه علی جانباز: رایزن فرهنگی ایران در مصر حجت الاسلام دکتر مهدی فرمانیان: عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب حمید رضا اکبری: دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی     زمان: روز چهارشنبه 26تیرماه 1392 ساعت:  16 تا 18 مکان: بلوار کشاورز، خیابان نادری، سالن همایش‌های پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه

افتتاح دومین دفتر منطقه ای انجمن علوم سیاسی ایران در زنجان

به فاصله کمتر از دو ماه از تاسیس دفتر شمال غرب انجمن علوم سیاسی ایران در شهر تبریز، این بار در 22 آذر ماه  1391  دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان پذیرای تاسیس دفتر جدید انجمن در این خطه بود. این دفتر که مسئولیت فعالیت منطقه ای انجمن در استان های زنجان، قزوین و همدان اعم از دولتی، آزاد، غیر انتفاعی و پیام نور را بر عهده خواهد داشت با حضور اعضاء هیات مدیره انجمن علوم سیاسی و  آقای دکتر فرشید جعفری رییس دانشکده علوم انسانی و اجتماعی و اساتید، معاونین اداری- مالی و آموزشی و دانشجویان و جمعی از علاقمندان  افتتاح شد.    قبل از افتتاح دفتر انجمن علوم سیاسی در دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، نشست تحلیل مسایل خاورمیانه با حضور دکتر قاسم افتخاری، دکتر مجتبی مقصودی، دکتر حسین سلیمی و دکتر طاهره ابراهیمی فر در سالن آمفی تئاتر این دانشکده برگزار شد. سپس دفتر انجمن افتتاح و تفاهم نامه همکاری به امضاء رییس انجمن علوم سیاسی ایران و رییس دانشکده علوم انسانی و اجتماعی این دانشگاه رسید و اسناد آن مبادله گردید.    در نشست علمی تحلیل مسایل خاورمیانه و افتتاح دفتر منطقه ای زنجان اساتید گروه علوم سیاسی از جمله دکتر ناصر فرشادگهر، دکتر جواد قدسی، دکتر محمد خانی، دکتر ذوالقدر، دکتر بهمن کشاورز و دکتر بزرگمهری و  نیز حجت الاسلام شامی مسئول محترم دفترنهاد رهبری حضور داشتند.      هیات مدیره انجمن این تلاش جدید را به همه همکاران، اعضاء انجمن علوم سیاسی ایران و نیز علاقمندان به تعالی، تعمیق  و گسترش دانش سیاست در ایران تبریک می گوید و امید است توفیقات این دفتر پایلوت زمینه ساز تصویب رسمی آن در اولین جلسه مجمع عمومی انجمن گردد.

بهار بیداری و آگاهی، پاییز اقتدارگرایی (پوست اندازی جدید خاورمیانه)

متن سخنرانی در همایش:  امنیت منطقه ای در پرتو تحولات جهانی: تحلیل علمی دگرگونی های خاورمیانه                                                              روزنامه اعتماد، س10، ش2516، 20 مهر1391، صص 1و2       خاورمیانه و شمال آفریقا به مثابه پرآشوب ترین منطقه دنیا، در دو سال اخیرآبستن حوادث جدید و گسترده ای بوده است که کمتر ناظر و تحلیگر سیاسی تا چند سال قبل آن را پیش بینی می کرد. جنس و ماهیت این تحولات متفاوت از فضای قطبی منازعه اعراب و اسراییل و جدال در عرصه نخبگی در پنج دهه گذشته، به سطوح مختلف جامعه به ویژه طبقه متوسط، تحصیلکرده، جوان و شهری کشیده شد که همسو با تاثیرات نمایشی وسایل ارتباط جمعی و بهره گیری از شبکه های اجتماعی، دومینوی فروپاشی و سرنگونی نظام های سیاسی را در تونس، مصر، لیبی و یمن را رقم زده و با ایجاد تکانه های شدید در ساختار سیاسی نظام های اقتدارگرای سنتی همچنان در حال پیش روی است و بنظر نمی رسد گرد وغبار ناشی از این تحولات فروکش کرده باشد و برخی شواهد و قرائن حاکی است که طوفان های سهمگین دیگری در راه است و کشورهای نظیر سوریه و بحرین از این طوفان در امان نخواهند بود.      اگر مهمترین عامل پوست اندازی جدید خاورمیانه را متاثر از "شکاف های ساختاری و تحمیلی" در همه عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به ضرر طبقات و اقشار فرودست جامعه بدانیم، این شکاف در عرصه فرهنگی و آگاهی های اجتماعی روند متفاوت و معکوسی را به نفع اقشار، طبقات و گروههای حاشیه ای طی نمود؛ به شکلی که واماندگان از انقلاب در عرصه های اطلاعاتی و ارتباطی و نیز فهم دنیای به شدت متحول جدید "حکومتگران سنتی" در کشورهای خاورمیانه هستند که ناهمزمانی و ناهمخوانی شیوه حکومتگری خود را با انتظارات شهروندی و گروهی به عینه مشاهده می نمایند.      عدم تطبیق ذهنی دولتمردان سنتی با شرایط عینی و واقعی و تحولات فزاینده و جاماندگی فرهنگی و اجتماعی ، به ویژه عدم درک درست از جابجایی منابع قدرت به همراه منافع مشخص سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به انعطاف ناپذیری و عدم سازواری حاکمان سنتی در برابر نیروهای جدید اجتماعی بالنده انجامید؛ تا جایی که عدم تمهید راهبرد متناسب و در عین حال پاسخگو و مسئولیت پذیر، سقوط این حاکمان را یکی پس از دیگری به دنبال داشت.

ششمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران

«امنیت منطقه ای در پرتو تحولات جهانی: تحلیل علمی دگرگونی های خاور میانه»ششمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران با عنوان «امنیت منطقه ای در پرتو تحولات جهانی: تحلیل علمی دگرگونی های خاور میانه»، بیستم مهرماه 1391 در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار خواهد شد. پیش ­نویس برنامه همایش «امنیت منطقه ای در پرتو تحولات جهانی: تحلیل علمی دگرگونی های خاور میانه»زمان: پنجشنبه20/7/1391 مکان: خانه اندیشمندان علوم انسانی _ سخنرانی رئیس انجمن علوم سیاسی- دکتر مجتبی مقصودی ( 9:00) _ سخنرانی دبیر کارگروه علوم سیاسی خانه اندیشمندان علوم انسانی- دکتر علی اصغر قاسمی (9:10) _ گزارش دبیر علمی همایش- دکتر سیدمحمدکاظم  سجادپور  ( 9:20)  نشست افتتاحیه:چیستی و ماهیت تحولات خاور میانه(9:30- 11:30 ) 1. ماهیت تحولات اخیر در خاور میانه – دکتر قاسم افتخاری2. تحولات خاورمیانه وگرایشات جدید در اخوان المسلمین – دکتر داود فیرحی3. برده مزلویی، نگاهی به ماهیت و چیستی بحران‌ها در خاورمیانه- دکتر حمیدرضا ملک محمدی4. حکمرانی آناکرونیستی:الگویی مفهومی برای فهم ماهیت و آهنگ تغییر در جهان عرب- دکتر قدیر نصری5. تعارض منافع و جدال تفاسیر ایران و آمریکا در فهم ماهیت تحولات اخیر خاورمیانه- دکتر علی کریمی مله6. مسائل جنسیتی در جامعه اطلاعاتی خاور میانه – دکتر طاهره ابراهیمی فر

خداحافظی با بیژن اسدی

دکتر بیژن اسدی استاد دانشگاه علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی و صاحبنظر مسایل خلیج فارس و خاورمیانه به رحمت خدا رفت.     با دکتر اسدی از اولین جلسات انجمن علوم سیاسی حدود هشت سال پیش آشنا شدم، آخرین بار نیز درهمایش "مطالعات خاورمیانه در ایران"  که انجمن در اول دی ماه سال گذشته برگزار کرد، گفتگویی داشتم. وی ضمن ابراز امیدواری نسبت به فعالیت و کارکردهای مثبت انجمن، سرخوردگی و ناراحتی خود را از بازنشستگی اجباری از دانشگاه پنهان نمی کرد و از جمله منتقدین برخی مباحث مطروحه در همایش بودند.    از جمله کتاب های تالیفی مرحوم دکتر اسدی می توان به؛ دانشنامه نخبگان خاورمیانه، کتابشناسی خاورمیانه و جهانی شدن، دولت و جهانی شدن در خاورمیانه، خلیج فارس و مسایل آن، خلیج فارس از دیدگاه آمار و ارقام، خارجیان و خلیج فارس، سیاست خارجی دولت اصلاحات و از آثار ترجمه می توان به؛ رهبران اسراییل، سیاست انرژی کشورهای عربی خلیج فارس و اتحاد جماهیر شوروی و خلیج فارس در دهه 1980 اشاره کرد.      مجلس ترحیم آن مرحوم چهارشنبه 24 خرداد 1391 از ساعت 16.30 الی 18 در مسجد نور میدان فاطمی برگزار می شود.

همایش "مطالعات خاورمیانه در ایران"

انجمن علوم سیاسی ایران و پژوهشکده  مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار می‌کنند:                                                                         اهمیت منطقه خاورمیانه سبب شده است تا تحولات آن به سرعت در سایر مناطق جهان بازتاب داشته باشد. آخرین نوع از این تحولات نیز جنبش های مردمی در جهان عرب می باشد. در دو دهه گذشته، استادان و صاحب‌نظران و برخی مراکز پژوهشی و نشریات تخصصی در ایران نیز به مطالعه و تحلیل مسائل خرد و کلان منطقه خاورمیانه پرداخته‌اند، و در کنار آن، دوره‌های تحصیلات تکمیلی برای مطالعات خاورمیانه راه‌اندازی شده است. همچنین آثار مربوط به این حوزه، اعم از تالیف و ترجمه، در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. در نتیجه می‌توان ادعا کرد که خاورمیانه‌شناسی در ایران، به‌خصوص در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور، نسبت به پیش از انقلاب اسلامی جدی‌تر گرفته شده است، هرچند تا نقطه مطلوب؛ یعنی شکل‌گیری و تثبیت یک سنت مستحکم علمی در این زمینه، هنوز فاصله زیادی باقی است. ضرورت بررسی وضعیت مطالعات خاورمیانه در ایران و آسیب‌شناسی این وضعیت، انجمن علوم سیاسی ایران و پژوهشکده  مطالعات استراتژیک خاورمیانه را بر آن داشت تا برگزاری همایشی مشترک را با عنوان «مطالعات خاورمیانه در ایران» برنامه‌ریزی کنند. دست‌اندرکاران این همایش امیدوارند این نشست علمی و تخصصی، با توجه به جایگاه بی‌بدیل ایران در منطقه، درآمدی مناسب برای بهبود وضعیت آموزشی و پژوهشی مطالعات خاورمیانه باشد. سخنرانان: دکتر کاظم سجادپور (دانشیار دانشکده وزارت امور خارجه): وضعیت مطالعات خاورمیانه در ایران دکتر ابراهیم متقی (استاد دانشگاه تهران): نگرش‌های مختلف مطالعات خاورمیانه در ایران دکتر کیهان برزگر (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات و رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه):  اهمیت مطالعات خاورمیانه در روابط بین‌الملل دکتر امیرمحمد حاجی‌یوسفی (دانشیار دانشگاه شهید بهشتی): اسرائیل‌شناسی در ایران دکتر علیرضا سلطانی (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌مرکزی): مطالعات اقتصاد‌سیاسی و توسعه خاورمیانه در ایران دکتر قدیر نصری (استادیار دانشگاه تربیت معلم): آسیب‌شناسی خاورمیانه‌پژوهی در ایران: نقد پنج رهیافت، طرح یک الگو   نقد و بررسی توسط: دکتر شجاع احمدوند، استادیار دانشگاه علامه طباطبائی دکتر سید‌عبدالامیر نبوی، استادیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی بخش پایانی همایش به ارائۀ نقد و نظرات آزاد استادان، پژوهشگران و دانشجویان حاضر اختصاص خواهد داشت. زمان: پنجشنبه اول دی ماه 1390، ساعت 15 تا 19 مکان: بلوار کشاورز، خیابان شهید نادری (سهیل)، پلاک 8، تالار مرکز پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه

بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبش های عربی در کشورهای خاورمیانه

فصلنامه ره نامه سیاستگذاری، سال دوم، شماره دوم( 4مسلسل)، تابستان 1390: 73 - 41 مجتبی مقصودی و شقایق حیدریچکیده:   از  اواخر سال 2010  در خاورمیانه و شمال آفریقا و در جهان عرب جریان هایی آغاز شده، که برخی از آنها به وقوع انقلاب در کشورهایی مانند تونس، مصر و لیبی انجامید و در برخی کشورها مانند یمن و بحرین، در حال وقوع و شکل گیری است. این موضوع توجه بسیاری از صاحب نظران و تحلیل گران در داخل و خارج منطقه را به خود معطوف داشته است؛ این تحولات دومینووار که از آن تحت عنوان «بهار عرب» یاد می شود، برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، و بر روی تمامی کشورهای منطقه از جمله ایران، می تواند پیامدهای بلندمدتی داشته باشد. این تأثیرات شاید در کوتاه مدت چندان ملموس و محسوس نباشد، ولی در درازمدت تأثیرات گسترده ای بر کل منطقه خواهد گذاشت که این مسئله، خود گواه اهمیت این جنبش ها و تحولات است. براین اساس مقاله حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی وجوه مختلف تشابه و تفاوت این جنبش ها در خاورمیانه، نحوه برخورد کشورهای مربوطه با آنها، نقش قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در برخورد با این جنبش ها و آینده شناسی این جنبش ها می پردازد. دموکراسی خواهی، مشکلات اقتصادی، نبود عدالت اجتماعی، حکمرانی بد، خفقان سیاسی، شکاف طبقاتی و نقش جوانان، زنان و رسانه های نوین از جمله عواملی هستند که در شکل گیری بهار مؤثر بوده اند. البته باید توجه داشت که میزان تأثیر هر کدام از این عوامل، نحوه برخورد حکومت ها با این جریانات و شکل مقاومت و اعتراض، در کشورهای مورد بررسی یکسان نبوده است، که پژوهش حاضر به این موضوع و سایر موارد تشابه و تفاوت این تحولات نیز می پردازد.واژگان کلیدی: جنبش های عربی، جهانی شدن، خاورمیانه، دموکراسی خواهی، رسانه های نوین.