در آستانه برگزاری همایش ملی فضای مجازی و سیاست

همایش ملی «فضای مجازی و سیاست» با همکاری مشترک انجمن علوم سیاسی ایران و  دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، پنجشنبه مورخ 12 آبان ماه در تالار استاد شهریار این دانشگاه برگزار خواهد شد. دبیری علمی این همایش را دکتر جعفر جمشیدی راد عضو هیات علمی و مدیر گروه علوم سیاسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد تبریز برعهده خواهند داشت. تاکنون 130 عنوان چکیده مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده است.

مشارکت انتخاباتی اقوام در ایران - بررسی موردی؛ انتخابات ریاست جمهوری

فصلنامه مطالعات ملی؛ 28، سال هفتم، شماره 4، 1385: 108 - 83           مجتبی مقصودی                                                                                                                             چکیده :   برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه و وجود رقابت سیاسی یکی از وجوه دموکراسی و مشروعیت نظام‌های سیاسی محسوب می‌گردد که در جوامع در حال گذار به دموکراسی از اهمیت دوچندان برخوردار است. در این مقاله نویسنده ضمن تلاش برای تبیین ابعاد نظری انتخابات و فرایندهای آن، جایگاه اقوام را در مبارزات انتخاباتی جوامع در حال گذار به دموکراسی تشریح نموده، گام‌های ایرانیان در گذار به دموکراسی و تجربیات تاریخی آنها را برمی‌شمارد، و ضمن دسته‌بندی رویکردهای مختلف نسبت به مشارکت سیاسی اقوام در جامعه سیاسی ایران به سه دسته مونولوگیست‌ها، دیالوگیست‌ها و اپورتونیست‌ها، با دستمایه قراردادن 9 دوره انتخابات ریاست جمهوری، میزان مشارکت مردم دو استان کردستان و سیستان و بلوچستان را مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.کلید واژه‌ها: ‌مشارکت انتخاباتی، اقوام، کردستان، بلوچستان، انتخابات ریاست جمهوری

نشست نقد و بررسی کتاب " دانشنامه سیاسی"

کتاب دو جلدی دانشنامه فقه سیاسی اثر استاد عباسعلی عمید زنجانی با حضور دکتر منصور میر احمدی مدیر گروه علوم سیاسی و روایط بین المل دانشگاه شهید بهشتی، دکتر سید علی میر موسوی عضو هیات علمی دانشگاه مفید و دکتر ابراهیم موسی زاده در دفتر انجمن علوم سیاسی ایران در روز چهارم مهر ماه  با حضور جمعی از پژوهشگران و دانشجویان علاقمند برگزار شد.برای مطالعه متن گزارش نشست رجوع کنید به:  http://www.ipsa.ir/

معرفی و نقد کتاب: موسیقی، هویت ملی و سیاست مکانی بین جهان و منطقه

فصلنامة مطالعات ملی؛ 41، سال یازدهم، شمارة 1، 1389، ص 188 - 179نویسندگان: ایان بیدل و ونسا نایتزمعرفی و نقد: مجتبی مقصودی و شقایق حیدریمقدمه   دگرگونی‌های گسترده در روند موسیقی‌شناسی در دو دهة آخر قرن بیستم، ضرورت تازه‌ای برای مطالعة موسیقی عامه و توده‌ای به‌وجود آورده است. به‌طورکلی، غلبة دیدگاه نسبی‌گرا و منعطف بر الگوی جهانی و سنتی، از رخدادهای مهم ناشی از نوگرایی  می‌باشد.وقوع دو تحول برجسته، یعنی دگرگونی آواها و فروپاشی آنها خود ناشی از حضور، تعامل و مبارزه در بستر واقعیت‌های فرهنگی ـ هویتی و نیز مخاطبان و جایگاه موضوع است. این عوامل، در کنار یکدیگر به تدریج موقعیت ترانه‌ها و آهنگ‌سازان سنتی را دگرگون نموده و آنها را به سوی تولید و عرضة موسیقی‌هایی متفاوت‌تر سوق داده‌اند. علاوه بر آن تغییرات نو، موجب ظهور مخاطبان جدید، انواع نوین و سبک‌های متفاوت موسیقی عبور از انواع موسیقی سنتی ترکیب کردن چندین نوع موسیقی و به‌وجود آوردن نسل‌های جدید آن گشته است. گونه‌های موسیقی جدید، با ورود و طرح مباحث تازه، فضای لازم برای نقد علمی وعملی موسیقی، تولید آزادانة آن و بیان عقاید فردی و جمعی دربارة این هنر را فراهم آورده است.

معرفی و نقد کتاب: فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی‌شدن

فصلنامة مطالعات ملی؛ 35، سال نهم، شماره 3، 1387، ص 172 - 163      نوشته: تقی آزاد ارمکی بررسی و نقد: مجتبی مقصودی و محمود مهام  معرفی   با تعمیق قدرت اندیشه‌ورزی در خصوص تحولات جوامع انسانی، نقش ناپیدا و کم‌پیدای «فرهنگ» بیش از گذشته برجسته، و تأثیرگذاری متغیر «هویت»، فهم‌پذیرتر از قبل شده است. از این‌رو، تمایلی آگاهانه و دوراندیشانه به تحلیل تحولات از منظر فرهنگ و هویت به مثابة متغیرهای مستقل با سرعت چشمگیری رشد پیدا کرده است. از جمله وضعیت‌های جدیدی که تعلقات هویتی و حساسیت‌های فرهنگی را دستخوش تغییرات بسیار کرده، مجموعه تحولاتی به نام «جهانی‌شدن» است. کتاب «فرهنگ و هویت ایرانی و جهانی‌شدن» متأثر از زمینه‌ها و تمایلات فوق، به قلم دکتر تقی آزادارمکی، استاد دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران، در پنج فصل نگاشته شده و انتشارات تمدن ایرانی آن را در سال گذشته (1386) منتشر کرده است. ایشان با مثبت‌انگاری تنوع فرهنگی، برجسته‌سازی و توجه دادن به ویژگی «تعامل» میان فرهنگ‌ها، دیدگاهی متمایز از دیدگاه منفی برخی از صاحب‌نظران حوزة علوم اجتماعی و سیاسی نسبت به قابلیت و توانایی تعامل‌گرایی فرهنگ ایرانی ارائه کرده است. این کتاب برخلاف آخرین آثار منتشرشده در حوزة هویت و فرهنگ ایرانی، همچون «در پیرامون خودمداری ایرانیان»، «جامعه‌شناسی خودمانی»، «پیش‌درآمدی بر استبدادسالاری در ایران» و «فرهنگ سیاسی ایران» قائل به حضور فعال فرهنگ ایرانی در عرصه‌های فراملی است. با عنایت به اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع یادشده و مباحثه در مورد آن، پس از معرفی اجمالی، نکاتی در سه قسمت محتوایی، روشی و شکلی طرح می‌شود. 

معرفی و نقد کتاب: تاریخ پرچم ایران از باستان تا امروز

فصلنامه مطالعات ملی؛ 25، سال هفتم، شماره 1، 1                                                                   نوشته: نصرت ا... بختورتاش                                                                                بررسی و نقد: مجتبی مقصودیکتاب «تاریخ پرچم ایران از باستان تا امروز» پژوهش و نوشته‌ی دکتر نصرت‌ا... بختورتاش در 568 صفحه به اضافه‌ی 16 صفحه عکس و تصاویر رنگی از پرچم ایران در دوره‌های مختلف به‌ شمارگان 2200 نسخه توسط انتشارات بهجت به صورتی نفیس و گالینگور با روبان‌هایی به رنگ‌های پرچم سه رنگ ایران سبز، سفید و قرمز، در سال 1383 به قیمت 12500 تومان منتشر شد.مقدمهآدمی از روزگاران بسیار دور و پیش از تاریخ، از پیکر یا چهره‌ی جانوران نشانه‌هایی برای خود برمی‌گزیده‌ است. الفباهای نخستین و گوناگون ریشه‌ای از پیکره و اندام گیاهان و جانوران دارد و نمونه‌هایی از خط هیروگلیف که در دست است یادمانی از روزگار کهن می‌باشد. در کشور ما ایران نیز که تاریخی کهن و فرهنگی ژرف دارد نیز از پیکره‌ی خورشید، ماه، اختران و نماد دام‌ها مانند: گوسفند، اسب سفید و گراز و ددان هم‌چون: شیر، پلنگ، گرگ و پرندگان همانند: شاهین، کبوتر و نیز برخی گیاهان چون برگ زیتون و خوشه‌ی زرین برای درفش‌ها و روی سکه‌ها بهره‌برداری کرده‌اند.چرا انسان به این نمادها دلبستگی دارد؟ آیا خواستن و دلبستگی به این نگاره‌ها که نمودار دلیری، نیرومندی و بلندپروازی یا زیبایی و سرفرازی به‌شمار می‌آید، نشان و یادمانی از دوران‌های نخستین و وحدت و یکپارچگی تاریخی ملت‌ها نیست؟همچون توتم  که نماد ویژه کلان2 است و کارویژه‌های وحدت‌بخش و شناسه‌ی خویشاوندی، یگانگی و سرنوشت‌ تاریخی مشترک دارد. درفش (بیرق ـ پرچم) نیز نماینده‌ی گروهی از «جمعیت» است که دارای «قلمرو» بوده و زیر نفوذ حاکمیت یک «قدرت برتر» اداره و رهبری می‌شود را به معرض نمایش می‌گذارد (صص 11-13).برگزیدن رنگ‌ها، پیکره‌ها و نشانه‌های پرچم‌ها بی‌شک با شیوه‌ی اندیشه، هدف، آرمان‌ ملی، صلح‌دوستی و نوع‌پرستی، کیش و ملیت و موقع جغرافیا و سرانجام توتم‌های  تیره‌ها بستگی گسست‌ناپذیر داشته و دارد.مردمانی که از گذشته‌ی دور در کنار دریاها و اقیانوس‌ها زندگی می‌کرده و به داد و ستد و بازرگانی از راه دریا می‌پرداخته، رنگ آب در اندیشه و درون آن‌ها جای دارد. چنان‌که کشور چین یا سرزمین خورشید بر گوشه‌ی پرچم خود نقش خورشید را دارد.امروزه، پرچم‌های بسیاری وجود دارد که بر آن‌ها نقش جانوران، ستاره، خورشید، ماه، پرندگان، درخت، گل و گیاه و شمشیر دیده می‌شود. رنگ‌ها نیز ضمن آن‌که با صلح‌دوستی مردم بستگی دارد، با شور و احساس آنان نیز در پیوند است. در برخی از دین‌ها مانند اسلام رنگ سبز مورد احترام و علاقه‌ی پیروان دین است. زیرا نماد و نشانه‌ی ویژه‌ی پیشوایان بوده است. رنگ سرخ، رنگی انقلابی، شورانگیز و مصداق تلاش‌ها، کوشش‌ها و خون‌های ریخته‌شده در راه آرمان‌های بزرگ آیینی و ملی را بیان می‌کند که گاه رنگ و زمینه اصلی پرچم‌ها و گاه بخشی از رنگ یک پرچم را تشکیل می‌دهد (صص 10-15).

مشارکت زنان در ساختار نیروهای مسلح ارتش ایران؛ نگاهی آینده پژوهانه

چکیده مقالات همایش: ایران، سیاست، آینده شناسی، تهران: انجمن علوم سیاسی ایران،1389، ص 107                                                                                  مجتبی مقصودی     در آستانه ورود به دومین دهه قرن بیست ویکم و علیرغم  افزایش مشارکت و  حضور فعالانه زنان در اکثر حوزه های اجتماعی- فرهنگی و سیاسی در سطح ایران ، منطقه و جهان؛ ارتش و نیروهای مسلح ایران کم وبیش به لحاظ ساختاری با تفکیک جنسیتی و در قامتی مردانه حضور زنان را در بخش های مختلف نیروهای مسلح ارتش  به ویژه رزمی ، صف و فرماندهی و رده های میانی و بالا  تجربه نمی نماید و علیرغم عدم وجود ممنوعیت های قانونی برای عضویت زنان در نیروهای مسلح کشور، به زنان تنها فرصت حضور محدود، کمرنگ و در سایه را در مسئولیت های اداری،پزشکی و پرستاری را داده است و این در حالی است که در بخش قابل توجهی از ارتش های جهان مشارکت زنان درصفوف میانی فرماندهی و عملیات رزمی امری طبیعی و اجتناب ناپذیر تلقی می شود. از جبهه های جنگ عراق و افغانستان تا ساختار ارتش چین و کره شمالی و ارتش های حرفه ای در بیش از یکصد کشور جهان و...     قطعا عوامل و زمینه های مختلفی درعدم فراخوان وجذب زنان در نیروهای مسلح ارتش جمهوری اسلامی ذیمدخل است از موانع فرهنگی، اجتماعی، ساختاری تا ملاحظات ایئولوژیک و دینی نظام سیاسی در ایجاد این وضعیت موثر می باشد     از زمان تاسیس ارتش نوین در ایران از اوایل دهه سوم قرن بیستم و بجز آخرین دهه حکومت پهلوی که به صورت محدود از زنان در ساختار نیروهای ارتش ایران بهره جست ؛ ارتش ایران تا کنون بعضا دارای ساختاری مردانه بوده است . از منظر آینده پژوهی با توجه به شرایط و روندهای موجود و تلقی بخشی از نیروهای اجتماعی و از جمله اقشار قابل توجهی از زنان نسبت به این سیاستگذاری به عنوان تبعیض مثبت و به ویژه عدم مطالبات مشارکتی زنان برای عضویت و ایفاء نقش و جایگاه موثر در نیروهای مسلح ،بنظر نمی رسد در کوتاه مدت تغییر جدی در این وضعیت پدید آید هر چند در درازمدت از این مشارکت گریزی نیست.کلید واژه ها: مشارکت زنان، نیروهای مسلح، ارتش، ایران، آینده پژوهی

معمای اعتماد؛ حلقه مفقوده ی پژوهش های مشترک علمی در رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل

چکیده مقالات همایش: وضعیت پژوهش در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل در ایران، تهران، انجمن علوم سیاسی ایران، اردیبهشت 1388،ص 62                                                                                                                                            مجتبی مقصودی                                                   "اعتماد" به مثابه مفهومی سنتی  و "اعتماد اجتماعی" به عنوان مفهومی مدرن و برآمده  و برآیند  دوران مدرنیته ، زمینه ساز همکاری داوطلبانه وهمدلانه  میان اعضاء جامعه بوده و از مولفه های توسعه و مشارکت  اجتماعی و از اجزاء سرمایه اجتماعی محسوب می شود.   تصور و انتظار اتوپیایی از جامعه علمی و فضای پژوهشی کشور و از جمله رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل ایران بدون در نظر گرفتن ملاحظات فرهنگی،تجربه تاریخی و واقعیات سیاسی- اجتماعی و اقتصادی امری خطا است. با چنین پیش فرضی پژوهش های مشترک در این دو رشته دانشگاهی به لحاظ کمیت،کیفیت، تنوع و اثربخشی چنانکه باید وشاید از سطح مناسبی برخوردار نیست.اگرچه در سال های اخیر به دلایل برونزا   و سیاست گذاری های آموزشی و متاثر از افزایش فارغ التحصیلان دوره های تحصیلات تکمیلی و استخراج مقاله از درون برخی پایان نامه ها و سفارش برخی پروژه ها از سوی نهادهای دولتی، به لحاظ کمی از روندی رو به رشد برخوردار گردیده است ، ولی هنوز پژوهش های مشترک میان صاحبنظران و کارشناسان این دو رشته علمی به مثابه فعالیتی غیر انفرادی(بعضا دو یا چند نفره) ، داوطلبانه ، جدی و مساله محور ، اثربخش، برنامه ریزی شده ، با تقسیم کارمشخص و منافع مادی و معنوی مشترک و دو سویه کمتر محلی از اعراب دارد.     از جمله دلایل بروز چنین وضعیتی ، فقدان تعاملات شفاف ، درک نادرست  از منافع دو سویه ، فقدان حسن ظن و  نیز تجربیات شخصی ناخوشایند از برخی  رویکردها  و بهره برداری های ابزاری درهمکاری های مشترک ، معمای اعتماد را نه تنها  در عرصه پژوهش های علمی ، بلکه  در عرصه های صنفی و اجرایی این دو رشته رقم زده است. با در نظر گرفتن این واقعیت که اعتماد امری آموختنی است که در جریان جامعه پذیری در تجربه اجتماعی   می آموزند ؛ این مقاله به دنبال بررسی زمینه های بی اعتمادی و کم اعتمادی  به ویژه در میان پژوهشگران و صاحبنظران رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل ، به عنوان یکی از موانع همکاری های مشترک علمی است. در ادامه این مقاله تلاش خواهد کرد به برخی مکانیسم ، ابزارها  و راههای خروج  از این  وضعیت بپردازد.کلید واژه ها:اعتماد، اعتماد اجتماعی، علوم سیاسی، روابط بین الملل، پژوهش های مشترک

جایگاه قومیت‌ها در تعریف منافع ملی ایران

فصلنامه روژه ف ،سال چهارم ، شماره 11،12 و 13، بهار ، تابستان و پاییز1388، ص 138 - 121 مجتبی مقصودی چکیده:    نویسنده در این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که در تعریف منافع ملی کشور، اقوام چه جایگاهی را به خود اختصاص داده‌اند؟ در ادامه نگارنده استدلال می‌کند، فقدان اولویت‌بخشی به اهداف و منافع در سطح داخلی و خارجی در کنار ساده‌سازی صورت مسئله قومیت‌ها و نگاه توطئه‌انگارانه و امنیتی به مناطق و تقاضاهای قومی به عنوان بخشی از ویژگی‌ها و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر پروسة تصمیم‌گیری در جمهوری اسلامی ایران شرایطی را پدید آورده است تا موضوع قومیت‌ها کماکان شناور و در زمرة مسائل حساس و کلیدی کشور قرار داشته و چشم‌انداز آن در فضای نوین بین‌المللی و منطقه‌ای متلاطم به نظر برسد. نویسنده در راستای تبیین و تحلیل فرضیة اصلی خود ضمن بررسی ابعاد نظری و وجوه مختلف مفهوم "منافع ملی" و اشاره تاریخی‌ـحقوقی به تجربة جهانی و الگوهای موجود ادارة جوامع چندقومی و از جمله تجربة یکصد سالة اخیر ایران تلاش نموده است تا ضمن نسبت‌سنجی میان منافع ملی و قومیت‌ها در ایران دو الگوی "نظم درونی" و "مدیریت منافع متکثر"را به ترتیب برای جامعه و نظام سیاسی کشور در کنار ضرورت اولویت‌بخشی به اهداف و منافع ملی به‌ویژه در حوزة قومیت‌ها به عنوان یافته‌های پژوهش ارائه و پیشنهاد نماید. واژگان کلیدی: منافع ملی، قومیت، ایران، نظم درونی، نظم بیرونی

گزارش نشست نقد و بررسی کتاب " بنیاد های هویت ملی ایران "

چه چالش هایی هویت ایرانی را تهدید می کند؟ انجمن علوم سیاسی ایران دومین نشست خود را از سری نشست های نقد و بررسی کتاب برگزار کرد . در این نشست کتاب « بنیادهای هویت ملی ایران » اثر دکتر حمید احمدی که از سوی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتشر شده‌ است با حضور جمع کثیری از علاقمندان ، در دفتر جدید انجمن علوم سیاسی ایران مورد نقد و بررسی قرار گرفت . این نشست با حضور و مشارکت استاد کاوه بیات، دکترکاووس سیدامامی، دکتر مجتبی مقصودی و حمید احمدی در عصر روز 29/1/1390 برگزار شد . در ابتدا از مولف کتاب تقاضا شد که به طور مختصر این کتاب را معرفی کنند.