برجام به بخشی از هویت هزارتوی سیاست خارجی کشور بدل شده است.

برجام‌ به مثابه بخشی از هویت هزار‌توی سیاست‌خارجی ج.ا.ا

 گفتگو با دکتر مجتبی مقصودی

مجله ایرانی روابط بین الملل. گزارش پرونده. ویژه خرداد 1400

 

 

دکتر مجتبی‌مقصودی استاد علوم‌سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی و ریاست انجمن علمی مطالعات صلح‌ایران در گفتگو با مجله ایرانی روابط بین‌الملل در خصوص آینده سرنوشت برجام‌ در پایان دولت دوازدهم بیان داشتند که، تجربه بیش از دو دهه اخیر در سیاست‌خارجی جمهوری اسلامی‌ایران نشان داده است که قوه‌مجریه در فرایند سیاست‌خارجی بیشتر کنشگر‌ منفعل تصمیمات حاکمیتی است و قدرت مانور جدی ندارد، لذا با رفتن یا آمدن دولت‌ها تغییرات قابل‌توجه برآمده از اراده ملت در انتظار سیاست‌خارجی کشور نیست که در حال حاضر نیز انتظار تغییرات بسیار متفاوتی را داشته باشیم.

دکتر‌مقصودی در ارتباط با سرنوشت و آینده برجا‌م در دولت سیزدهم اذعان داشتند که، به نظر می‌رسد در ارتباط با برجام‌ تصمیم کلی نظام معطوف به ادامه کج‌دار و مریز برجام‌ خواهد بود. در واقع با دست پس‌زدن‌ و با پا پیش کشیدن ادامه خواهد یافت، بدین لحاظ می‌توان مدعی شد مثل همه‌ی مشکلات، مسائل و مصائب‌ملی در این کشور چون گرانی، سوء‌مدیریت، تورم، فساد‌سیاسی-اقتصادی، اقتصاد رانتی‌ و.... که گویا خاتمه‌ای برای آنها متصور نیست و پرونده آن بسته نخواهد شد، بر‌جام نیز چون استخوان لای‌زخم در فرآیند سیاست‌خارجی کشور باقی خواهد ماند و به بخشی از هویت هزار‌توی سیاست‌خارجی کشور بدل خواهد شد.

این استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل سیاسی در ادامه و در خصوص تیم مذاکره‌کننده احتمالی آینده اذعان داشتند که، در همه دنیا تبحر، زیرکی و تکنیک‌های مذاکراتی‌ از سوی دیپلمات‌ها در راستای تامین منافع‌ملی، فاکتور مهمی در راستای سیاست‌خارجی کشورها ارزیابی می‌شود، حال آنکه در جمهوری اسلامی‌ایران این مهم جایگاه محوری نداشته و اصولا در اولویت کارگزاران نظام قرار ندارد و بدین لحاظ می‌توان مدعی شد که شایستگی و توانمندی حرفه‌ای وزنی در معادلات‌ سیاسی و ساختار قدرت ندارد. همچنین به باور دکتر‌مقصودی، قدر‌ناشناسی و برچسب‌زنی که در تاریخ‌معاصر به بخشی از فرهنگ‌سیاسی بدل شده است و اصولا سرنوشت مذاکره‌کنندگان در حوزه صلح و مصالحه با تهمت و افتراهای‌ تاریخی همراه خواهد بود، برخلاف جنگ‌طلبان و آتش‌افروزان که در‌صدر نشسته و قدر دیده‌اند.

دکتر مقصودی در پایان اذعان داشتند که، مشخصا بر‌خلاف دور اول مذاکرات در مورد بر‌جام در دوره اوباما‌، وزن تیم مذاکره‌کننده و دستگاه‌دیپلماسی به شدت تقلیل یافته و تاثیر جدی بر تصمیم نظام بر شیوه تعامل با طرف‌های مذاکره‌کننده نخواهد داشت، و در این مرحله تیم مذاکره‌کننده بیشتر مجری اوامر و نواهی‌ تصمیم‌گیرندگان و سیاستگزاران کلیدی نظام خواهد بود و ابتکار عمل و مهارت مذاکره‌کنندگان در حاشیه رینگ خواهد بود.

آدرس:

http://www.iirjournal.ir/fa/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%87/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%87.html

پرونده خرداد ماه (iirjournal.ir)

گزارش پرونده خرداد 1400.pdf

 

پیام سفر پاپ فرانسیس؛ تقویت جریانات صلح طلب و میانه رو در منطقه

پیام سفر پاپ فرانسیس؛ تقویت جریانات صلح طلب و میانه رو در منطقه

انجمن علمی مطالعات صلح ایران

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

 در وبینار علمی

"دیپلماسی دینی در خدمت صلح"

به مناسبت سفر پاپ فرانسیس به عراق

چهارشنبه ۲۰ اسفند ۱۳۹۹  

 

 

رویکرد تحلیلی ام خوشبینانه، و خارج از رویکرد مرسوم رسمی و توطئه انگارانه و پیچیده سازی است و بدنبال موشکافی و پیدا کردن ردپای آمریکایی ها و اسراییلی ها و تحلیل های پیچیده نیستم

 

اول: چرا سفر رهبر کاتولیک های جهان به عراق مهم است؟

اکثر تحلیل گران از زوایایی سفر پاپ فرانسیس به منطقه خاورمیانه و به عراق را دارای اهمیت شمرده اند. سفر چهارروزه پاپ فرانسیس به عراق در شرایط همه گیری کرونا و درگیری ها در عراق از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و. از منظر داخلی برای دولت الکاظمی، اقلیم کردستان، شیعه و سنی، مسیحی، ایزدی، صابئین و در سطح نیروی داخلی و در سطح منطقه و بین المللی

 

دوم:  زائر صلح

تعدادی از ناظران سیاسی این سفر را به مثابه "سفر صلح" و پاپ فرانسیس را "زائر صلح" نام نهادند که از عراق دیدار و به بغداد، نجف، موصل و اربیل سفر کرده و دیدار هایی با رهبران دینی و مذهبی و به ویژه با مردم رنج دیده موصل و اربیل و دیدار تقریبا یک ساعته بی سابقه ای با رهبر شیعیان جهان آیت الله سیستانی داشته است.

 

سوم: قاب عکسی از دو رهبر دینی

در رسانه ها و شبکه های ارتباطی، تلویزیون ها و مطبوعات "قاب عکس دو نفره" موضوع و مضمون خیلی از یادداشت ها گردید.

پاپ فراتر از یک عالمی دینی یک دیپلمات با فیگورهای دیپلماتیک ابتکار عمل، خلاقیت، زمان شناسی و بهره گیری از تاکتیک های مختلف را در دستور کار قرار داد. دیپلماتی تمام عیار در ردای روحانی!

دنیای امروز دنیای برندسازی است. برندینگ پاپ و سیستانی در یک قاب عکس. هر دو مبادی آداب گفتگویی

این گفتگو بیش از آنکه صبغه مذهبی و دینی داشته باشد با "چاشنی سیاسی و دیپلماتیک" همراه بود.

دنیا دنیای ابتکار عمل هست. بهره گیری از همه ی امکانات موجود و متصور

 

چهارم: کارنامه پاپ فرانسیس:

 پاپ فرانسیس نسبت به رهبران قبلی و فعلی در میان مسیحیان کاتولیک "نوگرا" تلقی می شود.. حمایت از اقلیت های تحت ستم اعم از مسیحی، مسلمان، ایزدی، تجربه سفرهای قبلی او به میانمار، بنگلادش، ترکیه و مصر ( و اظهارات پاپ فرانسیس حمایت از مسلمان روهینگیایی در میانمار، ایغورهای چین، قبطی های مصر، مسیحیان و ایزدی ها

در هر سفری از جایگاه پاپ از نیروهای حاشیه ای که به نام دین و مذهب به حاشیه رانده شدند حمایت کرد و از دیپلماسی عمومی به نحو احسن بهره برد.

 

پنجم:چشم اندازهای سفر:

تقویت جریان صلح طلبی و مدارا جویی دینی- مذهبی..... در چهار دهه اخیر جریان اسلام افراطی و ستیزه جو از همه گروههای دینی مذهبی تقویت شده است. بعد از جریان آیت الله بروجردی در دهه 1960، این جریان را باید به فال نیک گرفت.

ورود پاپ به تقویت جریان صلح گرا در سطح جهان و خاورمیانه و ایجاد امیدواری هایی برای تقویت جریان میانه رو و معتدل در سطح منطقه، بدین لحاظ شاید بتوان این سفر را طلیعه دوره جدیدی  در منطقه دانست. هر چند ارزیابی شتابزده و زودهنگامی است.

در مقابل خشونت طلبان منطقه خاورمیانه را ناراحت کرد و به ایراد و بهانه جویی واداشت.

حمایت از اقلیت های دینی و مذهبی نظیر مسیحی ها و ایزدی ها با اعلام و تکرار نفی و محو خشونت و افراطی‌گری مذهبی

طلیعه و امید به کاهش تنش‌های فرقه‌ای در عراق

تلاش برای بازگردانندن یک میلیون مهاجر مسیحی عراق به موطن خویش که در طول بیست سال اخیر به دلیل

آغاز دور جدیدی از گفتگوی بین ادیان مفهوم صلح در جهان در عالیترین سطح

پاپ گفت: ''چقدر ظالمانه است کشوری که مهد تمدن ها بوده است باید مورد چنین هجوم وحشیانه ای قرار بگیرد، عبادتگاه های تاریخی ویران شوند و هزاران مسلمان، مسیحی و ایزدی کشته شوند یا به اجبار آواره شوند. ''

او ادامه داد:‌ ''ما امروز بر این دیدگاه تاکید می کنیم که برادری قوی تر از برادرکشی، امید قوی تر از نفرت و صلح قدرتمندتر از جنگ است. ''

 

ششم: مسئولیت رهبران دینی

نمی توان مسئولیت و جایگاه روحانی و دینی داشت ولی نسبت به این حجم از خشونت بی اعتناء بود و در کاهش آلام بشری متاثر عصبیت دینی، سهمی ایفاء نکرد. علیرغم آنکه خاورمیانه مهد ادیان ابراهیمی است و منطقا باید منطقه ای آرامش طلب و صلح جو باشد، منطقه جنگ 72 ملت شده است. نسبت به این سفر ارزیابی مثبتی وجود دارد . امید است دیگر رهبران دینی و به ویژه سنی و شیعی نیز سیگنال های مثبتی به این حرکت بدهند

 

هفتم: پیام سفر

آری به صلح

آری به ثبات

آری به گفتگو

آری به تعامل و همکاری

آری به دوستی

و "طلیعه شیفت پارادایمی "به صلح، دوستی، عفو و گذشت و ایثار در سطح منطقه و جهان

 

هشتم: درس هایی برای ما:

بهره گیری از ظرفیت های "دیپلماسی دینی" و کاربست ان در حوزه دیپلماسی عمومی و افکار عمومی برای اعتلای منافع ملی، درازمدت فارغ از عصبیت های محدود در راستای اصلاح ذهنیت های دنیا نسبت به ایران با کاربست این دیپلماسی و بهره گیری از ابتکار عمل های به موقع و هدفمند .

 

آدرس

https://ipsan.ir/2021/03/08/%d8%af%db%8c%d9%be%d9%84%d9%85%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%af%db%8c%d9%86%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ae%d8%af%d9%85%d8%aa-%d8%b5%d9%84%d8%ad/

 

 

 

آموزه های فکری دکتر سید علی اصغر کاظمی

آموزه های فکری دکتر سید علی اصغر کاظمی

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

در مراسم یادبود دکتر سید علی اصغر کاظمی

18 فروردین 1400

 

در ابتدای سال نو و در اولین روز بهار 1400جامعه علمی ایران و پیروان علم ورزی اخلاقی و ایران دوستان اندیشمند بزرگی را از دست دادند که پر کردن جای وی کاری دشوار است. به خانواده محترم، دانشجویان، همکاران و علاقمندان تسلیت عرض می نمایم.

بنده افتخار آشنایی از سه دهه قبل با مرحوم آقای دکتر کاظمی را دارم. از اوایل دهه1370 در مقطع کارشناسی ارشد و در مقطع دکتری مشاور رساله دکتری بنده بودند. تمرکزم در حوزه مطالعات قومی محصول اجازه و تشویق آقای دکتر کاظمی بوده است که به عنوان پژوهش کلاسی ارائه بدهم و سپس این حوزه را ادامه دادم.

اهل ذوق و هنر بودند: در عین دیسیپلین علمی؛ سرشار از ذوق: نقاشی، شعر، خطاطی، نقاشی و موسیقی کلاسیک ایرانی (ردیف‌های سنتی) با سازهای ویلن، تار، سه تار و سنتور

 

آموزه های زنده یاد دکتر کاظمی

1-اخلاق علمی و علم اخلاقی، چراغ راهنمای مطالعات علمی و چارچوبه های پژوهشی ایشان رعایت اخلاق و موازین علمی بود. عدول ناپذیر بودند. گهگاه دانشجویانی به واسطه پُست و مقام قصد زیر دررویی از مسئولیت های محوله کلاسی داشتند برخورد می کرد.بدین لحاظ سلامت اخلاقی و علمی از ویژگی رفتاری و علمی این استاد فرهیخته بود.

2-دیسیپلین در جامعه ای که عملا یل بودگی و رها بودگی، مسئولیت ناشناسی و باری به هر جهتی بیش از پیش در حال گسترش هست. دیسیپلین یا خود انضباطی، سخت گیری، دقت نظر از جمله ویژگی های استاد بود.

3-گستره دانش و تسلط علمی آقای دکتر مثال زدنی بود. بخش اعظم وقت استاد صرف علم ورزی بود.

 

کتاب ها و گرایشات استاد (منظومه فکری دکتر کاظمی)

(آثار استاد مهجور ماند) برای آشنایی مخاطبان جوان این جلسه. جا دارد این آثار مجددا بازخوانی شود.(ضرورت بازخوانی)

اجزاء منظومه ی فکری استاد: در واقع این سه ضلعی مطالعاتی یا مثلث مطالعاتی- پژوهشی سازه ی اندیشه ای و منظومه ی فکری استاد را تشکیل داده و مکمل یکدیگر در این منظومه اندیشه ای بوده اند.

منظومه فکری آقای دکتر بیشتر در حوزه روابط وحقوق بین الملل، مدیریت و روش شناسی داشت.

برای فهم پذیر کردن مسائل ساری و جاری و به روز در جامعه ایران و سطح جهان دست به قلم برد: "اخلاق و سیاست" ، "بحران جامعه مدرن"، "بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی در ایران معاصر"، "جهانی شدن فرهنگ و سیاست"، "پایان سیاست و واپسین اسطوره"

در حوزه روش: کتاب های "روش و بینش در سیاست"  و نیز کتاب "سیاست سنجی"، "هفت ستون سیاست" (روشها و رهیافت های متنوع شناخت سیاست از ابعاد و دیدگاه های مختلف)

در حوزه روابط بین الملل: روابط بین‌الملل در تئوری و عمل(برنده دوازدهمین دوره جایزه کتاب سال 1373)، نقش قدرت در جامعه و روابط بین‌الملل، نظریه همگرایی در روابط بین‌الملل، دیپلماسی نوین در عصر دگرگونی در روابط بین‌الملل، زنجیره تنازعی در سیاست و روابط بین‌الملل

در حوزه مدیریتی و سیاستگذاری :  مدیریت بحرانهای بین‌المللی، مدیریت سیاسی و خط مشی دولتی

در کنار اضلاع سه گانه، روح و رویکرد حاکم بر مطالعات و پژوهش های سید علی اصغر کاظمی متمرکز بر پیوند

حضور شادروان در این حوزه های چند دستاورد مهم و چند نکته با اهمیت به همراه داشت:

• ایران دوست، آزاده و دغدغه های ایران گرایانه داشت.(سراسر زندگی کاظمی دغدغه ایران بود)
• می توان در عین نزدیکی به قدرت، از قدرت دوری کرد وکژکارکردی سامان سیاسی در ایران را آسیب شناسی کرد.
• می توان در عین دیسیپلین علمی؛ سرشار از ذوق و هنر بود نقاشی، شعر، خطاطی، نقاشی و موسیقی کلاسیک ایرانی (ردیف‌های سنتی) با سازهای ویلن، تار، سه تار و سنتور

 

همچنان که همکار محترم آقای دکتر سیدعلی طباطبایی فرمودند: دکتر کاظمی از جمله  اساتید برجسته کشور بودند که "پرنسیپ " کاری خود را با چیزی معاوضه و مبادله نکرد و در هیچ مزایده و مناقصه فکری شرکت ننمود.  و غم انگیز تر  اینکه هیچ رسانه‌ای در خصوص درگذشت شخصیتی که شش دهه به  کشورش خدمت کرد چیزی نمی‌گوید و "سکوت " تنها صدای بلندی است که گوشها را می آزارد.  و در چنین فضایی است که می‌توان  "دونان" را  "دانایان "  به جامعه قالب کرد. 

 

برگزار کنندگان: انجمن علوم سیاسی ایران، انجمن علمی مطالعات صلح و خانه اندیشمندان علوم انسانی

https://ipsan.ir/2021/04/05/%d9%85%d8%b1%d8%a7%d8%b3%d9%85-%d9%85%d8%ac%d8%a7%d8%b2%db%8c-%db%8c%d8%a7%d8%af%d8%a8%d9%88%d8%af-%d8%b4%d8%a7%d8%af%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d8%af-%d8%af%da%a9%d8%aa%d8%b1/

 

صلح ابتدایی برآیند سیاست اخلاقی و دین رحمانی

صلح ابتدایی برآیند سیاست اخلاقی و دین رحمانی

در یادبود دکتر داود فیرحی

سخنرانی دکتر مجتبی مقصودی

23 آبان 1399

 

مقدمه

جامعه علمی ایران و پیروان سیاست ورزی اخلاقی و نیز شارحین اسلام رحمانی اندیشمند بزرگی را از دست دادند که پر کردن جای وی کاری دشوار است و فقدان وی ضایعه ای عظیم برای آینده کشور است.

استاد علاوه بر دانش گسترده، بینش عمیقی و فهم ژرفی داشت و از منظر آینده اندیشی به چشم اندازها نظر داشت.

ویژگی و گستردگی روح، سرشت جمیع الاطراف، ماهیت و طبع بلند و عمق جان برخی بزرگان بگونه ای است که هر کسی از ظن و فهم خویش یارشان می شود و از گوشه ای از شراب جانبخش اینان سیراب می شوند. روح بلند، بزرگی طبع و منش دکتر فیرحی هم بگونه ای که افراد مختلفی را شیفته خودش ساخته بود. از همه ی اقشار و طبقات علاقمندان و شیفتگانی داشت.

 

 

آموزه های زنده یاد دکتر فیرحی

صلح ابتدایی برآیند سیاست اخلاقی و دین رحمانی

اگر چه حوزه مطالعاتی و پژوهشی مرحوم دکتر فیرحی بین رشته ای است؛ ولی بطور مشخص سه حوزه مطالعاتی و علمی در ایران مدیون تلاش های علمی و مجاهدت های پژوهشی ایشان است.

اول:"علوم سیاسی ایران"(با تاکید بر جامعه شناسی سیاسی و تاریخی ایران)،

دوم؛"حوزه پژوهشی مطالعات صلح" یا به عبارت دیگر صلح پژوهی و حتی صلح اندیشی

وسوم؛"اندیشه سیاسی در اسلام و فقه سیاسی" در دودهه اخیر مدیون و وامدار تلاش های علمی و شخصیت اخلاق مدار مرحوم دکتر فیرحی است.

اجزاء منظومه ی فکری استاد: در واقع این سه ضلعی مطالعاتی یا مثلث مطالعاتی- پژوهشی سازه ی اندیشه ای و منظومه ی فکری استاد را تشکیل داده و مکمل یکدیگر در این منظومه اندیشه ای بوده اند.

در کنار اضلاع سه گانه، روح و رویکرد حاکم بر مطالعات و پژوهش های داود فیرحی متمرکز بر پیوند میان حوزه و دانشگاه، سنت و مدرنیته، اسلام و ایران بوده است و در واقع در تلاش برای آشتی میان این عناصر بدنبال راه سوم بود.

ایشان از نسل میانی صاحبنظران و اساتید علوم سیاسی بود که هم آموزش های دکتر محمد رضوی، دکتر جواد شیخ الاسلامی و بشیریه را تجربه کرده اند و هم خود در کسوت استادی این حوزه دانشجویان زیادی را پرورش دادند و در میانسالی عمر خود قرار داشتند.

درگذشت غیرمترقبه استاد در میانسالی و اوج شکوفایی و پختگی ضربه ای بزرگ به قوام و دوام علوم سیاسی کشور از منظر نو اندیشی دینی بود و در واقع حمایت ایشان از منظر نواندیشی دینی نسبت به علوم سیاسی پشتوانه ای قوی در برابر شبه افکنان بود که بدنبال حذف علوم سیاسی از رشته های دانشگاهی بوده اند.

از نظر وی اسلامی کردن دانشگاه ها و رشته علوم سیاسی با افزودن تعدادی دروس اسلامی امکانپذیر نیست.

حضور شادروان در این حوزه های چند دستاورد مهم و چند نکته با اهمیت به همراه داشت:

• می توان در کسوت روحانیت بود ولی دغدغه های ایران گرایانه داشت.(سراسر زندگی فیرحی دغدغه ایران بود)
• می توان نگرش مذهبی داشت ولی به تکثر و تنوع باور داشت و در رفتار و گفتار بدان مقید بود. وی توانست با قرائتی متکثر و دمکراتیک از اسلام و فقه شیعی، روح و نیاز زمانه به صلح و مصالحه را در کلمات پرنفوذ خود تجلی ببخشد و مسئولیت دین و دولت را از منظر اندیشه سیاسی و جامعه شناسی تاریخی بازنمایی نماید.
• می توان در کسوت روحانیت بود و اندیشه های دیگر را طرد و نفی نکرد و تنها از دریچه علمی به نقد آنها مبادرت ورزید.
• می توان در عین نزدیکی به قدرت، از قدرت دوری کرد وکژکارکردی سامان سیاسی در ایران را آسیب شناسی کرد.
• می توان جزیی از نظم و نظام مستقر بود ولی در عین حال پروژه تحول خواهی در عرصه سیاست ورزی، اخلاقی شدن و پاسخگو شدن سیاست و سیاست ورزان دینی را پیگیری کرد.
• می توان در کسوت روحانیت بود و دغدغه صلح داشت و ایده های جدیدی را از دل آیات و روایات اسلامی و نصوص جستجو کرد. دکتر فیرحی ضمن نقد فقهایی که در اسلام شیعی به صلح اصالت نمی بخشند؛ اصالت صلح را جزء لایتجرای اسلام دانسته و با شرح بخش هایی از تاریخ اسلام؛ محتوای صلح امام حسن(ع) را شاهکاری بَرنده تر و بُرنده تر از جنگ دانسته تا جایی که در این مسیر، این امام همام با مرجح دانستن جان و خون مسلمانان به نسبت حفظ حکومت؛ صحابه را تبدیل به ناظران قرارداد صلح کرد و صلح را به امری اخلاقی متاثر از اسلام رحمانی بدل ساخت.

دکتر داود فیرحی استاد دانشگاه تهران به مثابه یک نواندیش دینی و در کسوت روحانیت توانست پلی میان سنت دینی و فهم مدرن از دنیای در حال تحول و بشدت نیازمند صلح باشد. وی با بهره گیری از رویکرد اسلامی توانست ضمن آشتی میان فقه و سیاست با نگاهی دمکراتیک مروج اسلام متساهل، صلح طلب و مصالح جو باشد.

      کنشگران حوزه صلح در ایران طنین آموزه های امید بخش این معلم بزرگ و نویسنده ی توانا را در باب صلح ابتدایی و صلح پیشگیرانه به گوش جان در قلب خویش دارند و امیدوارند در سایه فهم و گسترش چنین قرائتی از زیست مسلمانی، ملل مسلمان و به ویژه خاورمیانه و ایران صلح واقعی را تجربه کنند. در واقع درگذشت دکتر داود فیرحی ضایعه ای بزرگ برای ادبیات صلح در ایران محسوب می شود که پر کردن آن به سادگی میسر نیست.

تاکید موکد استاد بر صلح ابتدایى جای تامل و تدبر زیادی دارد، از نظر وی، صلح ابتدایی عبارت از صلحى است که در مورد آن نه نزاعى واقع و محقق بین طرفین وجود دارد و نه فعلاً احتمال نزاعى در میان خود دارند؛ به همین جهت است که از صلح ابتدایی به راستی می توان به "صلح آوانگاراد"، “صلح سازنده” یا "صلح آینده ساز" تعبیر نمود. در چارچوب این نگرش، صلح خواهی و صلح جویی کنشی منفعلانه و از سر استیصال نیست؛ بلکه رویکردی فعالانه، جسورانه و اخلاقی است که در بطن خود نیز چه در مقدمات و چه در نتایج؛ رضایت، مشروعیت و کارآمدی را بدنبال دارد.

از «هفته تـرویج عـلم» تا «هفـته پـژوهش»

 

نشست ترویجی

از «هفته تـرویج عـلم» تا «هفـته پـژوهش»

نشست انجمنهای علمی و ترویج علم

 

موضوع:

در مسیر دشوار صلح

با انجمن علمی مطالعات صلح ایران

 

سخنران:

دکتر مجتبی مقصودی

رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران

 

دبیر نشست :

سرکار خانم مریم فیروزی

 

نشست آنلاین یکشنبه 23 آذر ساعت 19 -20

در اکانت اینستاگرام

iranpopscience

 

ipsan@

سازوکارهای موجود پارلمانی مانع کارآمدی مجلس

سازوکارهای پارلمانی مانع کارآمدی مجلس

                                                دکتر مجتبی مقصودی                                                   

صاحب نظر حوزه جامعه شناسی سیاسی ایران

ایران آنلاین: «مطالبه‌گری از مجلس چگونه باید باشد؟» این پرسشی است که شاید این روزها که به ایام انتخابات مجلس نزدیک می‌شویم ذهن بسیاری از تحلیلگران اجتماعی را به خود مشغول کرده باشد.

واقعیت این است که «مطالبه‌گری از مجلس» ربط و نسبت وثیقی با عنصر «نمایندگی» پیدا می‌کند؛ یعنی تا زمانی که نمایندگان ما نتوانند نقش نمایندگی را ایفا کنند عملاً مطالبه‌گری از مجلس محقق نمی‌شود.وقتی از مسئولیت‌های مجلس سخن به میان می‌آید، اغلب بر دو بعد «قانونگذاری» و گاهی وظیفه «نظارتی» آن تأکید می‌شود؛ غافل از اینکه در کنار «قانونگذاری» و «نظارت»، عنصر «نمایندگی» را نباید فراموش کرد. به نظر می‌رسد که این عنصر در جامعه ما مغفول واقع شده است.

مشخصا؛ نمایندگان مجلس، در کنار نمایندگی حوزه انتخابی خود، مسئولیت نمایندگی آحاد ملت را نیز عهده‌دار هستند. مطالبات محلی در عین حال که لازم است در حوزه‌ انتخابی دنبال شود، ولی اصل را باید بر جایگاه ملی گذاشت. از این رو، نمایندگان با توجه به مسئولیتی که دارند، باید در تمام دوران نمایندگی‌شان در برابر مردم و جامعه پاسخگو باشند و پاسخگویی‌شان صرفاً به دوران انتخابات محدود نشود و بعد از پایان انتخابات، حوزه انتخابی و موکلانشان را فراموش نکنند.

مکانیسم‌های گزینشی در کارآمدی مجلس بسیار اثرگذارند؛ به این معنا که اگر به واسطه جنس خاصی از مکانیسم‌های گزینشی، مانع ورود نیروهایی شویم که امکان اجرایی‌سازی تعهدات را دارند، مجلس و مطالبه‌گری از آن را با مشکل مواجه خواهیم کرد.

مادامی امکان مطالبه‌گری از نمایندگان مجلس محقق می‌شود که آنان در هنگام انتخابات به‌صورت فردی ثبت‌نام نکنند؛ بلکه احزاب لیست‌شان را ارائه کنند.اما تا زمانی که نظام انتخاباتی ما به احزاب بی‌توجه است و نمایندگان به صورتی فردی ثبت‌نام می‌کنند، عملاً دست مردم از نظارت جدی و مطالبه‌گری از مجلس کوتاه است؛ چرا که وقتی کاندیداها به‌صورت انفرادی برای نمایندگی مجلس شرکت می‌کنند و وعده‌هایی را در حوزه انتخابی‌شان ارائه می‌کنند؛ توده‌های مردم با توجه به فضای سنگین مشکلات اقتصادی، بیکاری و تورم و... در دوران انتخابات به نمایندگان رجوع می‌کنند با این امید که نمایندگان در آینده گرهی از کار آنان بگشایند و از این رو، عنصر «نمایندگی» به یک عنصر «واسطه‌گر» تقلیل داده می‌شود؛ و گاه از این هم فراتر رفته و به حق‌العمل‌کاری بدل می‌شود؛ به این معنا که در قبال کاری که نماینده انجام می‌دهد، درصدی هم سهم می‌برد!برای مراجعه به لینک اصلی خبر بر روی لینک زیر کلیک کنید.                                               http://www.ion.ir/news/536771                                                            ادامه متن در ادامه مطلب

مشارکت سیاسی زنان در چمبره سیاست «یک گام به پیش، دو گام به پس»

مشارکت سیاسی زنان در چمبره  سیاست «یک گام به پیش، دو گام به پس»

تهران- ایرنا-

«مجتبی مقصودی» دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد بر این نظر است که به دلیل عدم همراهی بخشی از ساختار قدرت، مطالبه گری زنان در مسیر افزایش مشارکت سیاسی طی سال های گذشته با افت و خیز دایمی مواجه بوده تا جایی که می توان مشارکت سیاسی زنان را تابعی از سیاست «یک گام به پیش، 2 گام به پس» دانست.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، زنان با اینکه نیمی از جامعه هشتاد میلیونی کشورمان را تشکیل می دهند، ولی در عرصه های مختلف سیاسی و اقتصادی حضوری بسیار کمرنگ دارند. این مساله، ایران را در زمره ضعیف ترین کشورها به لحاظ شکاف جنسیتی در حوزه سیاسی و اقتصادی قرار داده است.

بر اساس گزارش مشترک اتحادیه بین پارلمانی و کمیته زنان سازمان ملل در سال 2017، ایران (با احتساب شمار 17 نماینده در مجلس) از نظر تصدی زنان در پارلمان در میان 193 کشور دنیا، در رتبه صد و هفتاد و هفتم قرار دارد. در این گزارش، از نظر حضور زنان در دستگاه اجرایی هم رتبه صد و سی نهم به کشورمان تعلق گرفته است.

امروز زنان به رغم تلاش های 40 ساله و افزایش توانمندی ها، سهم بسیار اندکی از سطوح مدیریت کلان کشور را در اختیار دارند. این گروه توانمند عملا از ورود به بسیاری از حوزه های سیاسی و قضایی محروم شده اند. 

نهادهای کلان قدرت از جمله شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، خبرگان رهبری، ریاست جمهوری و ... در انحصار مردان است. بخشی از ساختار قدرت در مقابل ورود زنان به سطوح خردتر عرصه سیاست ورزی هم از خود مقاومت نشان می دهد. در نتیجه این محذورات، امروز زنان تنها 5.9 درصد از کرسی های مجلس را در اختیار دارند. بر این مبنا تبعیض جنسیتی در عرصه سیاسی در کشورمان بسیار گسترده ارزیابی می شود.

چشم انداز موج و نسل چهارم مطالبات و مطالعات زنان

چشم انداز موج و نسل چهارم مطالبات و مطالعات زنان

از منظر بررسی کتاب " زﻧﺎن و مشارکت سیاسی" رویکردی درون متنی

 مقدمه

در آستانه 14 مرداد و سالگرد صدور فرمان مشروطیت در سال 1285 توسط مظفرالدین شاه قرار داریم. علیرغم گذشت 113 سال از پیروزی مشروطه خواهان و استقرار و تثبیت نظام پارلمانی در ایران، موضوع چند و چون مشارکت زنان در نظام سیاسی و از جمله نظام تقنینیه کشور از مسائل جدی توسعه و از جمله چالش های مهم تعمیق توسعه سیاسی و مردم سالاری در ایران محسوب می شود که نیازمند تدبیرهای دگرباره ای است تا تنها محصور در نظام پارلمانی بعضا تک جنسیتی نباشیم.

   در حالی که برخی از کشورها دیرتر و با فاصله زمانی قابل توجهی از ایران از سازوکار پارلمانی برای اداره جامعه و در بدنه ساختار سیاسی بهره جسته اند؛ ولی در ارتباط با حضور زنان پیشرفت های بیشتری داشته اند. بررسی وضعیت مشارکت سیاسی کمی زنان در نظام های پارلمانی کشورهای همسایه از افغانستان و عراق تا ترکیه و ترکمنستان و تاجیکستان موید این ادعا است که فرایند نقش دهی به زنان در مجلس در ایران چنان که باید و شاید پیشرفتی نداشته است.   با در نظر گرفتن چنین واقعیت تلخ و گزنده ای، کتاب " زﻧﺎن و مشارکت سیاسی" اثر دکتر سیمین حاجی پور تلاش دارد ضمن "بازشناسی روشمند و متدولوژیک موضوع از بستر جامعه شناسی سیاسی تاریخی و با بهره گیری از تجربیات جهانی" به چند و چون حضور زنان درحیات نسبتا طولانی پارلمان در ایران پرداخته و با بهره جستن از آمار و ارقام اثبات نماید که این حضور کمرنگ از جمله آسیب های نظام پارلمانی در ایران محسوب می شود که پیامدهای نامیمونی در حوزه وظایف پارلمانی نمایندگان مجلس خواهد داشت.

 مسئولیت های نظام پارلمانی و چالش عدالت جنسیتی  اگر وظایف مجلس و مسئولیت های نمایندگان برخاسته از آراء مردم را در سه عنصر "قانونگذاری"، "نظارت" و "نمایندگی" معطوف بدانیم؛ تا موقعی که زنان سهم و جایگاه عادلانه و منصفانه ای از کرسی های مجلس را بخود اختصاص ندهند و تا هنگامی که پارلمان بعضا در قامتی مردانه ظاهر شود تردیدهای جدی و تشکیک های پرمناقشه ای در هر یک از مسئولیت ها و ماموریت های سه گانه ی پارلمان در ایران می توان ابراز داشت که جز به سرانگشتان تدبیر همه نیروهای اجتماعی در عرصه سیاست ورزی ایرانی نمی توان به این روند خاتمه بخشید.  

سنت پارلمانی در ایران علیرغم تجربه گرانسنگ خود نتوانسته است به چالش عدالت جنسیتی تن داده و سهمی متناسب برای زنان پیش بینی نماید و از این منظر قطعا منتقدین حق دارند اگر در نهادی که خود ناتوان از برقراری عدالت توزیعی – جنسیتی از کرسی های پارلمانی است، نسبت به عملکردها و مسئولیت های سه گانه این نهاد تشکیک نمایند.

وضعیت سنجی و روند پژوهی مشارکت پارلمانی زنان  کتاب " زﻧﺎن و مشارکت سیاسی " با "وضعیت سنجی و روند پژوهی مشارکت پارلمانی زنان"، به انواع سه گانه ی نظام های پارلمانی اعم از اکثریتی، تناسبی و ترکیبی پرداخته نظام سهمیه بندی را مورد نقد و بررسی قرار می دهد.  

بهره گیری از مطالعات نظری و از جمله جدیدترین و جدی ترین مباحث و مطالعات نظری در ارتباط با مشارکت زنان نظیر ﻧﻈﺮﯾﻪ ﺗﻮده ﺣﯿﺎﺗﯽ، ﻧﻈﺮﯾﻪ 30 درصد، نظریه سقف های شیشه ای، نظریه های فمینیسم و به ویژه ارائه نظریه سیاست حضور موجب شده است که نویسنده بتواند مدل نظری- تحلیلی مبتنی بر آموزه های اسلامی – ایرانی، متناسب با جامعه ایران را برای کمک به حل و فصل چالش های ناشی از مشارکت پارلمانی زنان ارائه نماید و ضمن پیوند وثیق و روزآمد با ادبیات جهانی مطالعات زنان، از ظرفیت های بومی استفاده و غفلت ننماید.

 آسیب شناسی مشارکت پارلمانی زنان "بررسی آسیب شناسانه مشارکت زنان در مجلس" بصورت چند وجهی، درون زا و برون زا یکی از مهمترین مباحث کتاب"واﮐﺎوی ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺣﻀﻮر زﻧﺎن در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ" است که به صورت پیمایشی و کیفی به موانع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ساختاری و روانشناختی مشارکت سیاسی- پارلمانی زنان پرداخته است.

   در این بررسی آسیب شناسانه؛ فرهنگ سیاسی، مدل مردانه سیاست ورزی ایرانی، تصور کثیف بودن عرصه  سیاست و ضرورت اجتناب از آلوده شدن زنان به این حوزه، تنگ نظری های سیاسی، عدم مشارکت لازم احزاب به نقش دهی به زنان در ساختار حزبی و در فرایند مبارزات انتخاباتی، تاثیر نظام انتخاباتی، هزینه های سنگین مالی ورود به فعالیت انتخاباتی، مسئولیت های چندگانه زنانه فراتر از مردان، عدم همکاری لازم از سوی نهادهای حوزه زنان، عدم خودباوری و ده ها مورد برخی از موانعی است که در بخش چهارم کتاب بدان پرداخته شده است.

 نقش احزاب در مشارکت پارلمانی زنان   تمهید سیاست حضور زنان، به مثابه شاه کلید مشارکت واقعی، رئال و از نزدیک و بلاواسطه کرسی نمایندگی توسط زنان اگرچه مورد تاکید این کتاب است؛ ولی استقرار این رویه و روند را تنها بر دوش دولت و نهاد قدرت در کشور و برگزارکنندگان انتخابات ندیده، بلکه عزم جدی دیگر کنشگران به ویژه نقش احزاب سیاسی، سازمان های زنان و استرتژیست ها و نهادهای مدنی در انتخاب، معرفی و حمایت از کاندیداهای زن در صدر لیست های انتخاباتی، نه از باب تزیین آن لیست ها را در این عرصه ذیمدخل می داند و به صورت عملی تغییر در نگرش های فرهنگی جامعه به ویژه زنان، توسعه سیاستگذاری ها و تغییرات نهادی از طریق اصلاح نظام انتخاباتی و سهمیه بندی جنسیتی را پیشنهاد می نماید.

این کتاب بیش از پیش مسئولیت احزاب سیاسی، به ویژه احزابی که مدعی تحول خواهی و نقش دهی به زنان هستند را در متعادل سازی ترکیب جنسیتی لیست های انتخاباتی را گوشزد می نماید و بدین لحاظ مدعی است تا موقعی که ترکیب لیست های انتخاباتی با حضور بیشتر زنان متعادل تر و متوازن تر نگردد؛ شعارهای دموکراتیک بودن این احزاب نیز محل تامل جدی است.   طراحی الگوهای نظری و مدل های پژوهش متناسب با نیازهای جامعه و نظام پارلمانی ایران، تهیه و تنظیم حدود 20 نمودار و 50 جدول باکارکرد خلاصه – ساده سازی و فهمانمایی، ساماندهی بخش ها، فصول ،گفتارها، تیترها و سوتیترهای جذاب، بخشی از تلاش های نویسنده کتاب در ارائه و طراحی نوآورانه، جذاب و خلاقانه ی کتاب ارزیابی می شود که کتاب را به "دایره المعارف مشارکت سیاسی زنان در ایران" تبدیل کرده است.  

اگر بپذیریم حوزه مطالعات زنان، موضوعی بین رشته ای و فرا رشته است کتاب پیش رو با بهره گیری از رهیافت بین رشته ای توانسته است بنیان های نسل سوم مطالعات زنان را توسعه بخشیده و مبانی و مبادی آنرا عمق داده و بستر ساز شروع نسل چهارم مطالعات زنان در ایران باشد و موج جدید مطالعات زنان را در حوزه های خاص و تخصصی نظیر پارلمان را رقم زند.

نسل و موج چهارم تولید ادبیات در حوزه مطالعات زنان  نسل و موج چهارم تولید ادبیات در حوزه مطالعات زنان در ایران و بطور مشخص کتاب پیش رو با "گذار از حاشیه به متن"، "گذار از مباحث نظری و آرمانی به طرح مباحث واقعی و رئال، عملیاتی، امکان پذیر و دستیافتنی"، "گذار از جنسیت گرایی افراطی و ستیزه جویانه به مطالعات همدلانه و همکارانه با کنشگران سیاسی مرد"  و "گذار از دولت محوری به چندجانبه گرایی" توانسته است سهم سازنده ای در وضعیت سنجی و چشم انداز سازی مطالبات و مطالعات زنان در ایران ایفاء نماید.

با توجه به چنین ویژگی های شاخصی ضمن تبریک به خانم دکتر حاجی پور به عنوان نویسنده ی اثر، و نیز به همه دست اندرکاران و علاقمندان حوزه مطالعات زنان؛ خلق این اثر علمی- پژوهشی را به فال نیک  می گیریم و  مطالعه آن را به همه ی مخاطبان و خوانندگان، به ویژه جامعه سیاسی، فعالان حوزه زنان و دست اندرکاران سیاست گذاری و قانونگذاری کشور پیشنهاد می نماییم.

 

    دکتر مجتبی مقصودی

رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران

26 تیر1398

انتشار چهل و نهمین شماره پژوهشنامه علوم سیاسی

چهل و نهمین شماره از پژوهشنامه علوم سیاسی منتشر شد.

 

علاقمندان می توانند با مراجعه به آدرس http://www.ipsajournal.ir/  مقالات این شماره و شماره های پیشین به رایگان، دانلود و استفاده نمایند.

در این شماره می خوانید:

1- رسانه و بسیچ سیاسی: نقش برنامه های سیما در همراه سازی مخاطبان برای شرکت در راهپیمایی های سراسری (موردمطالعه :راهپیمایی 22بهمن و روز قدس)، از صفحه 7-39 به قلم محمد بابایی؛ ملک محمد مهر علی·  

2- فرّه مندی در شاهنامه فردوسی و بحران جانشینی، از صفحه 45-72به قلم وحید بهرامی عین القاضی؛ روح اله اسلامی 

 3-سیاست و عرفان در مهابهاراتاصفحه 73-96محمد تباشیر؛ ابوالفضل شکوری·        

4تحلیل تطبیقی جهانی شدن اقتصادی و سیاسی در دولت خاتمی و احمدی نژادصفحه 97-130عباس حاتمی·        

5- رویکردی تلفیقی-ابتکاری به تحلیل گفتمان‌ محمدرضاشاه و امام خمینی در خطاب به مردمصفحه 131-166ابوالفضل شاه علی·   

6-بررسی رابطه بین حمایت سیاسی دولت و سودآوری نسبی شرکت‌های فعال در بورس اوراق بهادار تهران صفحه 167-190رضا غلامی جمکرانی؛ علی لعل بار؛ بهارک ترخونی·         

7-تحلیل و ارزیابی وضعیت رشته علوم سیاسی در ایران: سنجش نگرش استادان علوم سیاسی دانشگاه تهرانصفحه 191-220علی اشرف نظری·        

جشنواره نقاشی «زیر چتر صلح»

فراخوان جشنواره نقاشی «زیر چتر صلح»

 

کارگروه «زنان و صلح» انجمن علمی مطالعات صلح ایران، با مشارکت گروه سفیران صلح و دوستی، در راستای ترویج فرهنگ صلح و مدارا در کودکان ، اقدام به برگزاری  جشنواره «زیر چتر صلح» در سطح ملی می‌نمایند.

 

موضوع جشنواره:

صلح، دوستی، مدارا، آشتی، آرامش

اهداف جشنواره:- افزایش توجه و تمرکز کودکان در زمینه صلح و دوستی- ترغیب کودکان به تفکر در ارتباط با مفاهیم مرتبط با صلح- ترویج و نهادینه کردن فرهنگ صلح و مدارا در کودکان- واکاوی کارشناسانه نقاشی‌ها از سوی روان‌شناسان و جامعه‌شناسان جشنواره

امتیازات جشنواره:- به تمامی کودکان شرکت‌کننده، گواهی شرکت در جشنواره اهدا خواهد شد- از میان کودکانی که آثارشان ارسال می‌شود، توسط یک گروه داوری متشکل از اساتید برجسته هنر، روان‌شناس و جامعه‌شناس سه اثر برگزیده شده و هدایایی اهدا خواهد شد.

شیوه ارسال:- ارسال اسکن نقاشی‌ها در فرمت jpg و ارسال به نشانی الکترونیکی                                       [e-mail]-

ارسال به ادرس: تهران- میدان انقلاب، ابتدای کارگر شمالی، خیابان فرصت شیرازی، خیابان شهید مجید ثابت، پلاک ۳، طبقه ۴

آخرین مهلت ارسال:اول مرداد ماه ۱۳۹۷