جایگاه انجمن های علوم سیاسی، روابط بین الملل و مطالعات سازمان ملل در رشد علمی و کاربردی کشور

فصلنامه مطالعات بین المللی ، سال هشتم، شماره 32، بهار 1391، صص  211 - 181                                                                                                                          مجتبی مقصودی مقدمه    در عصر حاضر ترویج و توسعه علم و فناوری مهم ترین و موثرترین عامل در پیشرفت و پیشبرد اهداف کلان و دستیابی به توسعه پایدار به شمار می آید. در این میان انجمن های علمی به عنوان یکی از حلقه های واسط، با رویکردی علمی و مبتنی بر تفکر و درایت جمعی، می توانند نقشی تعیین کننده در این راستا ایفا نمایند.    بهره گیری از توان علمی انجمن ها از یک سو شرایط و بسترهای لازم را برای ارتقاء قابلیت های علمی جوامع مهیا می سازد و از سویی دیگر این امکان را در اختیار انجمن ها قرار می دهد که در امر سیاستگذاری، برنامه ریزی و نظارت بر ساختارها و حوزه های تخصصی به عنوان مشاور جهت فعالیت های علمی و اجرایی در سطح ملی و بین المللی منشا تحولات و تاثیرات قابل توجهی شوند. امروزه در سراسر جهان، سیاستگذاری ها، تدوین برنامه های راهبردی، پیگیری و اجرای طرح های ملی و بین المللی با نظارت انجمن ها انجام می شود. این امر ضرورت فراهم آوردن بسترهای مناسب برای فعالیت این سازمان ها را بیش از پیش مهم و حیاتی ساخته است. بنابراین، باید بر این واقعیت اذعان نمود که توسعه کشور بدون پیشرفت و گسترش علم و فناوری محقق نخواهد شد و این امر نیز مستلزم بهره گیری از نیروها و پتانسیل های علمی مستتر در انجمن های علمی خواهد بود.    این نوشتار به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که انجمن های علمی از چه جایگاهی در رشد علمی و کاربردی کشور برخوردارند و در این میان انجمن های علوم سیاسی، روابط بین الملل و سازمان ملل در ده سال آینده ایفاگر چه نقشی در این عرصه خواهند بود؟    در این پژوهش، فرضیه نگارنده این است که انجمن های مورد مطالعه به دلیل بهره گیری از نیروهای متخصص و کارآمد و همکاری با نهادهای علمی، پژوهشی و اجرایی و تلاش برای بهبود تعاملات علمی با تکیه بر ظرفیت های علمی و پژوهشی، در ده سال آینده ایفاگر نقش اتاق های فکر در تدوین برنامه های راهبردی و تاثیرگذار بر حوزه های مختلف علمی خواهند بود. مقدمه    در عصر حاضر ترویج و توسعه علم و فناوری مهم ترین و موثرترین عامل در پیشرفت و پیشبرد اهداف کلان و دستیابی به توسعه پایدار به شمار می آید. در این میان انجمن های علمی به عنوان یکی از حلقه های واسط، با رویکردی علمی و مبتنی بر تفکر و درایت جمعی، می توانند نقشی تعیین کننده در این راستا ایفا نمایند.    بهره گیری از توان علمی انجمن ها از یک سو شرایط و بسترهای لازم را برای ارتقاء قابلیت های علمی جوامع مهیا می سازد و از سویی دیگر این امکان را در اختیار انجمن ها قرار می دهد که در امر سیاستگذاری، برنامه ریزی و نظارت بر ساختارها و حوزه های تخصصی به عنوان مشاور جهت فعالیت های علمی و اجرایی در سطح ملی و بین المللی منشا تحولات و تاثیرات قابل توجهی شوند. امروزه در سراسر جهان، سیاستگذاری ها، تدوین برنامه های راهبردی، پیگیری و اجرای طرح های ملی و بین المللی با نظارت انجمن ها انجام می شود. این امر ضرورت فراهم آوردن بسترهای مناسب برای فعالیت این سازمان ها را بیش از پیش مهم و حیاتی ساخته است. بنابراین، باید بر این واقعیت اذعان نمود که توسعه کشور بدون پیشرفت و گسترش علم و فناوری محقق نخواهد شد و این امر نیز مستلزم بهره گیری از نیروها و پتانسیل های علمی مستتر در انجمن های علمی خواهد بود.    این نوشتار به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که انجمن های علمی از چه جایگاهی در رشد علمی و کاربردی کشور برخوردارند و در این میان انجمن های علوم سیاسی، روابط بین الملل و سازمان ملل در ده سال آینده ایفاگر چه نقشی در این عرصه خواهند بود؟    در این پژوهش، فرضیه نگارنده این است که انجمن های مورد مطالعه به دلیل بهره گیری از نیروهای متخصص و کارآمد و همکاری با نهادهای علمی، پژوهشی و اجرایی و تلاش برای بهبود تعاملات علمی با تکیه بر ظرفیت های علمی و پژوهشی، در ده سال آینده ایفاگر نقش اتاق های فکر در تدوین برنامه های راهبردی و تاثیرگذار بر حوزه های مختلف علمی خواهند بود. گزینش انجمن های مورد مطالعه    انجمن های مورد مطالعه بر اساس معیارهای زیر انتخاب گردید : 1-     انجمن های مورد مطالعه دارای تعاملات تنگاتنگ در حوزه های سیاسی و مطالعات بین المللی می باشند. 2-     با توجه به اهمیت نقش سازمان ملل متحد در میان ارکان مختلف نظام بین الملل و جایگاه ویژه آن در این نظام؛ انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد به صورت ویژه در کنار دو انجمن علوم سیاسی و روابط بین الملل مورد طرح و بررسی قرار خواهند گرقت. 3-     انجمن های مورد مطالعه در رشد علمی و کاربردی کشور از ظرفیت های مشترک در عرصه مطالعات سیاسی و بین المللی و تعاملات علمی در راستای تدوین برنامه های کاربردی آینده برخوردار می باشند. چارچوبی مفهومی بر ماهیت انجمن های علمی    انجمن های علمی نهادهایی برآمده از جامعه علمی و دانشگاهی کشور هستند که از جایگاهی خاص و منحصر به فرد در ترسیم و تبیین راهبردهای علمی، مدیریتی و اجرایی در ساختارهای اجتماعی جوامع برخوردارند. ایجاد بسترهای مناسب در جهت توسعه فرهنگ علمی، افزایش تعاملات و تبادلات و در نهایت بهبود و ارتقاء جایگاه سیاستگذاری های علمی در راستای نهادینه نمودن علم از جمله کارویژه های اساسی انجمن های علمی به شمار می آیند.    انجمن های علمی علاوه بر تاثیرگذاری بر میزان دانش عمومی، از اهمیت بسیاری در ایجاد شرایط مساعد برای شناخت استعدادهای علمی و شرکت در تدوین برنامه های توسعه برخوردارند. از دیگر نقش های این انجمن ها می توان به انتقال متقابل تجربیات بین نهادهای اجرایی و دانشگاهی، اطلاع رسانی و هدایت پژوهش های بنیادی، کاربردی و توسعه ای اشاره کرد. انجمن های علمی همچنین قادرند به عنوان مشاور در تدوین و نظارت بر اجرای سیاست ها، هدایت برنامه های توسعه علمی جوامع و حتی فرهنگ سازی در کنار دولت ها ایفای نقش نمایند.       برای مطالعه متن کامل مقاله ر.ک به:            فصلنامه مطالعات بین المللی، سال هشتم، شماره 32، بهار 1391