وداع با دکترعلیرضا سنجابی
همکار گرانقدر، تیمسار جانباز و استاد مسلم
مسایل استراتژیک و روش پژوهش دکتر علیرضا سنجابی در آخرین شب بهمن 1391 دعوت حق را
لبیک گفت و به دیار حق شتافت. دو دهه از افتخار همکاری با مرحوم دکتر علیرضا
سنجابی می گذرد. به اذعان همه همکاران و دانشجویان وی معلم اخلاق، صداقت، سلامت
نفس و ایثار بود.
آخرین
بار دو ماه قبل زیارتشان کردم، هر چند به لحاظ جسمی ضعیف و کمی رنگ پریده، ولی
همچنان استوار و ثابت قدم بود. از تدریس کلاس دکتری باز می گشت و کمی خسته، ولی
خوشحال از اینکه علیرغم بیماری شدید به فرزندان این آب و خاک علم و اخلاق می
آموزد. مثل همیشه کپ و گفتی دوستانه... و از هر دری سخنی!
با
دکتر سنجابی از آغاز تدریس در دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران
مرکز آشنا شدم. از محل استقرار دانشکده درخیابان کریم خان زند تا میدان فردوسی و
سفرنگ و شهرک غرب با ایشان بودم و در طول سال ها و در گفتگوهای دوستانه از گذشته
پر افتخارش به عنوان افسر ارتش ایران در ویتنام، در درگیریهای محدود نظامی با ارتش
عراق در دهه 1350 ه. ش و در مناطق کرد نشین، تا آموزش در گروه های کماندویی و نیز
گردان ویژه ارتش ایران در جنگ در ظفار و همچنین با درجه سرهنگی و تیمساری در هشت
سال دفاع مقدس در جبهه های جنگ عراق علیه ایران از ایده های متفاوت دفاعی – نظامی،
از رضایت مردم مناطق کردنشین در دوران مسئولیت خود و از علاقمندی سربازان و درجه
داران زیردست و از همرزی با شهید صیاد شیرازی خاطرات جذابی را نقل می کرد. هر چند
بارها به صورت خام، تدوین کتاب خاطرات زندگی و یا انجام مصاحبه هایی برای تدوین
این خاطرات را مطرح کردم، ولی هیچگاه صورت تحقق به خود نگرفت.
مرحوم دکتر سنجابی از زمان تاسیس انجمن علوم
سیاسی ایران همواره مشوق دست اندرکاران آن بوده و در اولین جلسه مجمع عمومی انجمن،
منعقده در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در اسفند 1382مشارکت جدی
داشتند. در سومین نشست انجمن با عنوان "آسیب شناسی درس روش تحقیق در علوم
سیاسی و روابط بین الملل" که در هشتم اسفندماه 1384 در تالار علامه جعفری
دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد به اتفاق دکتر قاسم افتخاری،
دکتر حسین سلیمی و دکتر عباس منوچهری به ایراد سخنرانی پرداختند و در پنجمین همایش
انجمن با عنوان "رویکرد ایرانی به دانش سیاست" درخانه هنرمندان در سال
1388 مدیریت یکی از پنل ها را برعهده داشتند.
انجمن علوم سیاسی ایران افتخار داشته است در
هفدهم اسفند سال گذشته(1391) در اولین مراسم "یادمان فرهیختگان دانش
سیاست" در خانه اندیشمندان علوم انسانی از ایشان قدردانی به عمل بیاورد. در
واقع در این مراسم بنا به تصمیم هیات مدیره انجمن علوم سیاسی ایران از این استاد
گرانسنگ علوم سیاسی و از فرماندهان جنگ و جانباز شیمیایی که در آن زمان در بستر
بیماری قرار داشتند به پاس تلاش های علمی و دفاع از میهن تقدیر به عمل بیاورد و
یادبودی به دختر ایشان که در مراسم حاضر بود اهدا شد.
مرحوم
تیمسار دکتر علیرضا سنجابی در طول سال ها فعالیت علمی- آموزشی خویش دو کتاب
ماندگار به جامعه علمی تقدیم کرد. کتاب اول یا "استراتژی و قدرت نظامی:
مسایل نظامی استراتژیک م‍ع‍اص‍ر" که توسط انتشارات پاژنگ به زیور
طبع آراسته شد محصول تلاش های حرفه ای و فداکارانه او به مثابه "سرباز جانباز
وطن" بوده است که همچنان در بسیاری از دانشگاه های کشور تدریس شده و از جمله اولین منابع در این حوزه تلقی می
شود. کتاب دوم "روش شناسی در علم
سیاست و روابط بین الملل" منتشره از سوی نشر قومس است که متنی تخصصی و در عین
حال سنگین در حوزه روش شناسی تلقی می شود.
مقالات؛ "نقش مرزها در یکپارچگی و
پراکندگی اجتماع بین‌المللی" در فصلنامه مطالعات ملی، "استراتژی تهدید
عقلایی قدرت های بزرگ" و "آثار نظام جهانی در شرف تکوین بر امنیت ملی
جمهوری اسلامی ایران" در نشریه کنترولر از جمله دیگر آثار ایشان محسوب می
شود.
در همین جا وظیفه خود می دانم از طرف خود،
هیات مدیره و اعضاء انجمن علوم سیاسی ایران درگذشت این معلم علم و اخلاق را به
جامعه علوم سیاسی کشور تسلیت عرض نمایم و از خداوند متعال برای ایشان علو درجات و
برای بازماندگان صبر و شکیبایی درخواست نمایم. روحش شاد
انجمن علوم سیاسی ایران/ مجتبی مقصودی
اول اسفند 1391
