گزارش روزنامه ایران از نشست روز جهانی صلح

«صلح با خود» پیش‌شرط «صلح با دیگری»ایران آنلاین، حمید حبیبی، شنبه 4 مهر 1394، شناسه خبر15293http://www.ion.ir/News/15293.htmlایران آنلاین / این نشست که می‌کوشید به صلح با رویکردی میان‌رشته‌ای بنگرد، میزبان استادانی همچون دکتر مجتبی مقصودی، رئیس انجمن مطالعات صلح در ایران، دکتر مقصود فراستخواه، عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، سردار دکتر حسین علایی، استاد دانشگاه امام حسین(ع)، دکتر محمد منصورنژاد، ناشر انتشارات جوان پویا و دکتر منصور رحمانی، استاد روابط بین‌الملل دانشکده وزارت امور خارجه بود.نشست «صلح و مطالعات میان‌رشته‌ای» به همت انجمن مطالعات صلح ایران در روز جهانی صلح، 30 شهریورماه، در محل سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.جامعه دور افتاده از «کتاب»دکتر مجتبی مقصودی که به عنوان مدیر انجمن مطالعات صلح در این نشست حاضر شده بود، بیشتر صحبت‌های خود را به اهداف برگزاری این نشست اختصاص داد و با بیان اینکه «کتاب» مهم‌ترین سفیر صلح است، دلیل برگزاری این نشست در محل «سازمان اسناد و کتابخانه ملی» را چنین برشمرد: «جامعه دور افتاده از کتاب و تعقل پرخاشگر است و منطق گفت‌وگو ندارد.»وی از طرف دیگر صلح را موضوعی جدی دانست که همواره به عنوان دغدغه‌ای میان رشته‌ای مطرح بوده‌است. به زعم او تقریباً تمامی رشته‌ها به نوعی با سطحی از این دغدغه مواجه هستند، از این جهت بر ضرورت انتخاب این موضوع در روز جهانی صلح تأکید نهاد.چگونه صلح روی می‌دهد؟در ادامــه دکتـر مقصــود فراستخواه با بیان اینکه مطالعات میان‌رشته‌ای نشانه‌ای از «امید به صلحِ معرفت‌‌شناختی» است، گفت: «سر منشأ بسیاری از جنگ‌های بشریت، جنگ بر سر حقیقت، افکار و اذهان بوده است.» از این رو کوشید تا به این سؤال پاسخ دهد که «چگونه صلح روی می‌دهد؟» او پاسخ به این پرسش را در 10 مورد دسته‌بندی کرد؛ نخست با خود صلح کنیم و بر جزمیت خود فائق آییم. دوم اینکه دیگران را بفهمیم، چراکه بیشتر جنگ‌ها به دلیل عجز ما در «فهم دیگری» است. سوم به درکی از پیچیدگی امور برسیم و بپذیریم که واقعیت می‌تواند ابعاد مختلفی داشته باشد.فراستخواه عامل چهارم را گذر  از«عینیت‌گرایی خام» دانست. به گمان او، عینیت‌گرایی خام این تصور را در افراد ایجاد می‌کند که آنها همچون آیینه می‌توانند واقعیت‌ها را بازنمایی کنند اما گذر از این (عینیت‌گرایی‌خام)، آنها را به این باور نزدیک می‌کند که تنها با جلوه‌هایی از واقعیت مواجه هستند. او همچنین درک وابستگی به یکدیگر را دلیل پنجم در نظر گرفت و معتقد است صلح مادامی روی می‌دهد که ما بفهمیم زندگیمان به هم وابسته است.همچنین توسل به «عقلانیت» به عنوان یک فرآیند اجتماعی را که خاصیت گفت‌وگویی دارد ششمین دلیل تحقق صلح برشمرد و معتقد است «عقل» عامل جنگ است ولی ما باید به «عقلانیت» حرکت کنیم.عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت را عامل هفتم تلقی کرد و بر این باور است که صلح وقتی روی می‌دهد که یاد بگیریم با داشتن اختلاف توافق کنیم. او همچنین «درک زیباشناختی از دیگران»، «داشتن حیرت و تحیر» و «پایداری» را به ترتیب عوامل هشتم،نهم ودهم برای تحقق صلح دانست و گفت که برای زندگی پایدار باید صلح برقرار کرد.  او در ادامه علم را نیز صلح‌جو خواند و معتقد است که چون علم، مسأله‌گرا، زمینه‌گرا، نظری، جهان-محلی و ثروتی مشاء و عمومی است، خود می‌تواند از ابزارهای برقراری صلح باشد. از این رو، نگاه میان‌رشته‌ای به مطالعات صلح را رویکردی قابل تأمل دانست.چه زمانی جنگ رخ می‌دهد؟دکتر حسین علایی، به زمینه‌های بروز جنگ اشاره کرد که می‌تواند ما را از صلح دور کند. به گمان و نظر او، از دیدگاه علوم سیاسی و نظامی، جنگ وقتی رخ می‌دهد که نخست تعادل میان قدرت و ضعف به هم بریزد و به تعبیری، گروهی سهم بیشتری از قدرت را در مقایسه گروه دیگر داشته ‌باشد. او همچنین برهم خوردن نظم یک منطقه و موازنه قوا در آن را عامل دوم دانست و در این زمینه به زمان فروپاشی نظام دوقطبی در جهان گریز زد و معتقد است که درست از زمانی که علائم این دگرگونی در موازنه قوا در جهان شکل‌گرفت، جنگ‌ها گسترش بیشتری ‌یافتند.استاد دانشگاه امام حسین(ع) موقعیت ژئوپلتیکی را به عنوان سومین عامل اثرگذار در وقوع جنگ تلقی‌کرد و بر این باور است که اساساً در جوامعی که اهمیت ژئوپلتیک ندارند، جنگ کمتر رخ می‌دهد.از این رو، معتقد است که اگر می‌خواهیم مطالعات صلح داشته باشیم باید زمینه‌های بروز جنگ را کاهش دهیم.صلح از منظر روانشناسی اجتماعیدکتر منصور رحمانی، به صلح از منظر روانشناسی اجتماعی نگریست. وی بر این باور است که انسان‌ها براساس تصویرشان از واقعیت عمل می‌کنند و در این زمینه به سخنی از آلفرد کورزیبسکی (Alfred Korzybski) اشاره کرد که می‌گوید: «انسان‌ها بر اساس نقشه ذهنی عمل می‌کنند نه بر اساس واقعیت» از این رو، به زعم او، این ذهنیت انسان‌ها است که رفتار آنها را می‌سازد و اینجا است که نگرش افراد از واقعیت و تغییر آنها در جهت نهادینه کردن صلح اهمیت می‌‌یابد.رحمانی معتقد است که اگر به مطالعات صلح به عنوان یک مجموعه بنگریم، می‌توان برای آن سه بعد «دانشی»، «نگرشی» و «مهارتی» قائل شد و مطالعات صلح مادامی می‌تواند در جامعه موفق عمل کند که در کنار تمرکز بر «دانش» بر بحث «نگرش» نیز متمرکز شود.رهیافتی برای صلح بر اساس متون دینیدر ادامه دکتر محمد منصورنژاد، با بیان اینکه در برقراری صلح صرفاً فهم برآمده از علم و دانش کفایت نمی‌کند، معتقد است که دین نیز در رابطه با صلح می‌تواند رهیافت‌های قابل‌تأمل و اتفاقاً میان‌رشته‌ای ارائه کند. وی در این راستا به تقسیم‌بندی استاد مصطفی ملکیان از اسلام اشاره کرد و گفت: «در اسلام یک، نصوص دینی، درک ما از مسائل را شکل می‌دهد و در اسلام دو، فهم و برداشت علما، فیلسوفان، متکلمان و... . از دین. اما اسلام سه اساساً فارغ از اینکه چه درکی از مسائل داریم به آنچه در عمل انجام می‌دهیم، می‌پردازد.»از این رو، معتقد است که مفهوم صلح در تمام این مراحل 3 گانه قابل طرح و بحث است اما به دلیل کمبود وقت تنها بر بعد اول متمرکز شد و به صلح در منابع و نصوص دینی پرداخت و گفت: «خداوند در 114 سوره قرآن کریم (بجز در سوره توبه) 113 بار خود را بخشنده و مهربان توصیف کرده ‌است.» وی همچنین تصریح کرد که در قرآن، پیامبر اکرم(ص) نیز «رحمه للعالمین» یعنی رحمتی برای تمام جهانیان معرفی شده‌‌ است و کوشید تا با اشاره به گزاره‌هایی در نصوص دینی بر ضرورت و اهمیت مفهوم صلح و دوستی در دین اسلام تأکید گذارد. این نشست در حالی به پایان رسید که انتظار می‌رفت با توجه به عنوان نشست و چینش سخنرانان، گفت‌و‌گویی میان‌رشته‌ای ‌میان رشته‌ای میان استادان در بگیرد که در عمل چنین امری محقق نشد. اما با این حال، این نشست فرصتی فراهم کرد تا «صلح» از دریچه‌ دانش‌های مختلف دیده و تحلیل شود./روزنامه ایران